Parę lat temu – jeszcze przed pandemią i przed wojną – razem z nauczycielami naszej szkoły w Tomsku przyleciałem do Polski na bodajże dziesięciodniową służbową wycieczkę. Chodziło przede wszystkim o zapoznanie ich ze sposobem działania jezuickich szkół w Gdyn...

W ciągu ponad czterdziestu lat życia w Towarzystwie Jezusowym przeżyłem bardzo wiele odejść z zakonu. Nie piszę, że „za mojej bytności w Towarzystwie wielu współbraci odeszło z zakonu”. Nie, to nie odzwierciedlałoby pełnej prawdy. Ja te odejścia przeżyłem. Os...

W zeszłym miesiącu w katedrze w Nowosybirsku wyświęcono na biskupa pomocniczego naszego współbrata – pochodzącego z Niemiec i od czternastu lat pracującego w Rosji ojca Stephana Lipke. To u nas rzadkość. Nawet to, że obecny papież jest jezuitą, niczego tu nie...

Termin jest na tyle archaiczny, że nie obejdzie się bez dodatkowych wyjaśnień. A żeby wszyscy mogli je zrozumieć, to zajrzyjmy do Wikipedii: „Pocztówka dźwiękowa – odmiana płyty gramofonowej produkowana w Polsce i krajach bloku socjalistyc...

Ojciec kapelan Wojciech ze Ziółkowic, kapłan Towarzystwa Jezusowego (vulgo jezuita) do Jaśnie Wielmożnego Pana Hetmana Koronnego.Jaśnie Wielmożny Panie Hetmanie,w pierwszych słowach mojego listu nisko się Waszej Miłości kłaniam i wprost z mego chutoru...

Ponoć od momentu wcielenia nie ma w życiu ludzkim takiej sytuacji, w której Pan Bóg nie byłby obecny, w której by nam nie towarzyszył, prawda? Takie jest nasze przekonanie. Jednak życie weryfikuje nasze przekonania. Zderza je z rzeczywistością i to zderzenie ...

Od wielu lat w ostatnią sobotę września niezmiennie wyrusza z Tomska, ale po raz pierwszy było aż tak wielu uczestników: dwieście trzydzieści osób. Oprócz tomskich parafian byli jeszcze goście z różnych zakątków Rosji. Przyjechali nie tylko z położonych nieda...

Znajduje się w samym centrum miasta. Położony na wzgórzu – kilkadziesiąt metrów od miejsca, gdzie w 1604 roku został założony Tomsk – jest obiektem często odwiedzanym przez mieszkańców, a jego charakterystyczna, klasycystyczna bryła na trwałe wpisała się w mi...

To był ostatni seans. W małym kinie przy krakowskim Rynku oprócz mnie były jeszcze cztery osoby. Siadłem w drugim rzędzie. Dobrze zrobiłem. Dzięki temu przede mną nie było nikogo, kto obracając się w moją stronę, mógłby zobaczyć, jak płaczę. Choć to nie był t...

Lubię gotować. Zawsze lubiłem. Nawet wtedy, kiedy w poszarzałych od biedy i upokorzenia siermiężnych czasach PRL-u nie za bardzo było co gotować, bo reglamentowana była nie tylko wolność, ale i wszystko inne. Jeszcze w podstawówce – oprócz chodzenia do piwnic...

„Jeśli ktoś miał odwagę powiesić krzyż, to niech ma teraz odwagę przyjść do mnie i przyznać się” – powiedziała na poniedziałkowym apelu całej szkoły dyrektorka naszego liceum. Razem z moim przyjacielem Jędrkiem Jędrzejewskim (dziś bardzo szanowanym i lubianym...

Nigdy nie mów nigdy! Co innego wiedzieć, a co innego doświadczyć. Kiedy nasz nowosybirski biskup, a zarazem współbrat – Joseph Werth SJ zapytał mnie SMS-em, czy mógłbym pojechać do Rzymu – z którym dziesięć lat temu definitywnie się pożegnałem, będąc przekona...

„Michałowa na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski!” – wpis tej treści został umieszczony przez jednego z internautów tuż przed marcowymi wyborami dokonanymi przez polskich biskupów. Wpis opatrzony był kadrem z serialu Ranczo, na którym obok słynnej...

Dom partii jeszcze się nie palił, ale ponieważ pierwszy sekretarz Komitetu Wojewódzkiego nie reagował na wezwania do bezpośredniego spotkania się z protestującymi (jak się później okazało, nie było go tam, bo uciekł), to demonstranci dostali się do środka. Je...

Kiedy miałem siedem lat, podczas wakacji u dziadków na wsi spadłem ze strychu na klepisko i w trzech miejscach rozwaliłem sobie czaszkę. „Ahaaaa, czyli to dlatego! – słyszę zgodny chór czytelników – no tak… to wiele wyjaśnia”. Zgadzam się z „chórzystami”. Też...

Pytanie jest krótkie, ale dość dramatyczne, bo czasy niepewne, zagubić się łatwo, a drogę odnaleźć trudno. I jeszcze nie za bardzo jest kogo pytać. Coraz mniej bowiem tych, którym ufamy – z biskupami i papieżem włącznie – i których odpowiedzi jesteśmy gotowi ...

Wiem, że Jonasz Kofta napisał na odwrót. Ale…Z Tomska wyjechałem nazajutrz po Zaduszkach. Już w czasie drogi do podnowosybirskiego ośrodka wypoczynkowego dowiedziałem się o kolejnej wpadce bliskiego mi człowieka, który od lat zmaga się z nałogiem. Dobry, ...

Kolejny rok się kończy. Podsumowania, bilanse, refleksje, rachunki zysków i strat. My się kończymy. Coraz więcej tabletek, coraz więcej pogrzebów, coraz mniej wpisów w rubryce „ma”, coraz więcej w rubryce „winien”. Świat się kończy. Ten dawny, prosty, zrozumi...

Zawsze mówiłem o niej: „moja szkoła”. Na początku nawet „moja skoła”, bo – gdy z kuchennego okna naszego maleńkiego mieszkanka przy ulicy Miłej widziałem rosnące mury jej nowego budynku – dopiero uczyłem się mówić. Kiedy więc przyszedł czas wyboru liceum, wsz...

Dokładnie dziesięć lat i cztery miesiące. Mecz oglądałem, siedząc na podłodze przed naszym starym czarno-białym telewizorem. Tak naprawdę był szaro-biały, bo kontrast trudno było ustawić. Ciasne dwupokojowe mieszkanie, a w nim sześć osób, z których zdecydowan...

Kiedy w marcu 2014 roku żegnaliśmy się definitywnie, to oczywiście były wspomnienia, „że było tak przepięknie”, i były załzawione oczy, „bo już nigdy więcej”, ale nie było żadnych pretensji, żadnego żalu, żadnej złości i żadnych „dlaczego”. Była wdzięczność. ...

Bilans sześćdziesięciolecia1. Temat trudny, więc w poszukiwaniu inspiracji dwa tytułowe słowa wpisałem w wyszukiwarkę. Zapewne w związku z przysługującymi po sześćdziesiątce ulgami senioralnymi odpowiedź, a właściwie odpowiedzi otrzymałem natychmiast. Wszystk...

Jeden obraz potrafi zastąpić tysiąc słów. Nie wiadomo, kto pierwszy tak zgrabnie ujął tę empirycznie potwierdzoną prawdę. Wiadomo jednak, że dziś masowo wycieramy nią sobie usta, bo – bez względu na to, czy sformułowali ją Chińczycy, Leonardo da Vinci czy Nap...

W 1986 roku Irina, młodziutka, zamężna studentka, pełniła na uczelni funkcję komsorga, czyli – tłumacząc na język polski pokraczny skrót sowieckiego slangu – była przewodniczącą młodzieżowej organizacji partyjnej na uczelni (komsorg to komsomolskij organizato...

Na Syberię przyjechał po raz pierwszy. Źle napisałem, że przyjechał. On do nas przybył. Poprzedziła go sława gwiazdy TikToka, jaką zyskał, dzieląc się z przypadkowo napotkanym, ulicznym fotografem krótką refleksją o prawdzie. Filmik z tą refleksją obejrzały j...

Ileż się ich nasłuchałem przez ponad czterdzieści lat życia w Towarzystwie! Niektóre były kierowane wprost do mnie, inne stanowiły część tradycji ustnej jezuitów przekazywanej z pokolenia na pokolenie podczas opowieści snutych przy posiłkach, spotkaniach itp....

Choinki już rozebrane, lampki i świecidełka pochowane, a melodie kolęd już dawno nie brzmią w uszach. Zbliża się Wielkanoc, a Boże Narodzenie odeszło w zapomnienie. Nie do końca.Zaczęło się przypadkowo. Kilka lat temu, przeglądając w internecie wiadomości...

Tak bardzo kusi, żeby się jakoś odciąć. A jeśli nie całkiem odciąć, to przynajmniej wyraźnie się zdystansować. Oczywiście najprościej byłoby pokazać jakieś niezbite dowody na własną bezgrzeszność i niepokalane postępowanie, żeby wyraźnie było widać, że owszem...

„Jest w Łukaszowym opisie męki Pańskiej scena, która nie daje mi spokoju. To rozmowa Pana Jezusa ze współukrzyżowanymi łotrami. Jeden z nich Go lży, drugi natomiast wyznaje swoją winę i uznaje, że ta straszna kara mu się należy, ale jednocześnie zwraca się do...

Zawsze tęsknię. Zawsze i wszędzie. Tak było we Włoszech, w Hiszpanii i w tylu innych krajach. Tak jest i tutaj. Żyję tym, co wokół mnie i co niesie życie, ale gdzieś tam – w zakamarkach duszy – wciąż brzmi ta sama swojska nuta. Jakiś mieszkający we mnie Janki...

Jak to się stało, że przeoczyłem ten film? Nie wiem. Fakt pozostaje faktem, że po czternastu latach od premiery nie wiedziałem o nim nic. Ale od czegóż jest przyjaciel? Zwłaszcza taki, który wie o mnie wszystko: „Musimy go razem obejrzeć. Zobaczysz, spodoba c...

Babcia Marysia powtarzała, że chleb się nigdy człowiekowi nie przeje. Miała rację. Ale z tym, co dobre jak chleb, jest tak samo. Nigdy dość spotkań, w czasie których bliskość drugiego człowieka odczuwasz tak, jakby dzieliła cię od niego tylko skóra. Nigdy doś...

„To było w Krakowie, przed kościołem św. Anny. Wszedłem tam na chwilę modlitwy przy grobie św. Jana Kantego. Gdy wychodziłem, na schodach usłyszałem za sobą: »Proszę księdza!«. Odwróciłem się i zobaczyłem młodą kobietę. Nigdy jej wcześniej nie widziałem. Spyt...

„Było nas trzech, w każdym z nas inna krew…” – śpiewał Perfect. Nas było ośmiu. Ale reszta się zgadza: krew w każdym inna, a cel u wszystkich ten sam. Umówiliśmy się na spotkanie w Tomsku, bo każdy z nas – ośmiu jezuitów pracujących w Rosji – obchodzi w tym r...

Zacznę od przeprosin. Bardzo przepraszam księdza Mirosława Tykfera, że w czerwcowym numerze pominąłem milczeniem jego majowy felieton W obronie logiki pokojowej, w którym odnosił się (krytycznie) do tego, co napisałem (bardzo krytycznie) w moim kwietniowym fe...

Nie dlatego przyjechałem pracować na Syberii, że rozkochałem się w pięknie rosyjskiej liturgii, kultury, muzyki czy literatury. Do Rosji przyjechałem dla ludzi i ze względu na ludzi. Ci ludzie bowiem – rosyjscy katolicy z Tomska, czyli moi obecni parafianie –...

Jedna z kozackich pieśni zaczyna się od słów: Na garie stajał Kazak, on Bogu maliłsia. Za swabodu, za narod nisko pakłaniłsia. To bardzo popularna pieśń w Rosji. Powodów do modlitwy nigdy tu nie brakowało. Nie tylko Kozakom.Pani Tatiana opowiadała mi o ty...

I co ja mam napisać? Że codziennie płaczę? A kto nie płacze? Przecież nie da się nie płakać, patrząc na to, co się dzieje. Nie da się nie płakać, widząc, że gdzieś tam – choć daleko w kilometrach, to tak naprawdę tuż za miedzą – giną niewinni ludzie, niszczon...

Tego, co się działo w Rzymie równe czterysta lat temu, czyli w sobotę 12 marca 1622 roku, chrześcijański świat jeszcze nie widział. To było wydarzenie ze wszech miar historyczne i pod wieloma względami bezprecedensowe. Po raz pierwszy w czasie jednej ceremoni...

Może – biorąc pod uwagę mój syberyjski adres stałego zameldowania – zamieszczone w tytule słowo wyda się komuś dziwne i nieprzystające do rzeczywistości. Bo jak można pisać o ochłodzeniu, skoro się żyje w takim miejscu, które każdemu – nawet temu, kto zamiast...

To był dorosły, młody człowiek. Taki zwykły, normalnie ubrany, niczym się niewyróżniający. Na filmie widać, jak piłą elektryczną ścina (tak, ścina!!!) duży, przydrożny, drewniany krzyż. Robi to całkiem spokojnie, zupełnie beznamiętnie. Tak, jakby ścinał jakie...

Święty Paweł twierdzi, że nikt z nas nie żyje dla siebie i nikt nie umiera dla siebie. A ja myślę, że tak z natury to my wszyscy żyjemy dla siebie, myślimy o sobie, martwimy się o siebie i nawet umierać byśmy chcieli dla siebie. Są jednak wyjątki. Ona była ta...

To nie są pogrzeby, do jakich przywykliśmy. Nie chodzi o to, że bardzo często nikt spośród uczestników wydarzenia (no, może z wyjątkiem zmarłego, ale to akurat trudno stwierdzić) nie identyfikuje się z katolicyzmem. Przecież nawet w tradycyjnie katolickiej Po...

Między mężczyznami jest inaczej. Rzadko mówimy sobie dobre słowa wprost, o uczuciach rozmawiać nam trudno, a wyrażać je jeszcze trudniej. Dzielenie się osobistym doświadczeniem Pana Boga najczęściej wiąże się z nieco wstydliwym mruczeniem czegoś pod nosem, a ...

Oczywiście, że nie pojmowałem znaczenia tekstu. Poszczególne słowa też były dla mnie niezrozumiałe. Niektóre z nich umiałem jednak skojarzyć z pojęciami, które były mi znajome: słowo hominibus przywodziło mi na myśl mały autobus, a quoque wysiadującą jajka ku...

Do własnych pokoi (to nazwa umowna, bo tak naprawdę na naszych wakacjach wszystko mamy wspólne) rozchodzimy się – trzy małżeństwa i ja, jezuita – jedynie na noc. Ale rozchodzimy się tylko po to, by przy porannej kawie – tej pierwszej, jeszcze w piżamach – czu...

Przyjechali nocą. Otoczyli wieś. Wyciągali z domostw chłopaków i mężczyzn. Kobiety krzyczały wniebogłosy, psy ujadały niemiłosiernie, a małe dziewczynki – teraz dziewięćdziesięcioletnie panie – całowały enkawudzistów po butach, błagając, by nie zabierali im o...

To będzie smutny tekst. Smutny i pełen narzekań. Pełen narzekań i frustracji. Frustracji i oskarżeń. Oskarżeń zrodzonych z bezradności. Dlaczego taki właśnie tekst? Bo już nie mogę. Już mam dość.Już nie mogę czytać kolejnych medialnych doniesień o kolejny...

Nie wiem, czym „pachniała Saska Kępa” (mój Radom był wtedy tak odległy od stolicy, że nie myślałem o tym), ale bardzo dobrze pamiętam, że „nie wiedziałem, co ze mną będzie”. Nie tylko dlatego, że osiemnastolatkowi wszystko wydaje się jednakowo możliwe i zupeł...

Kiedy – mając zaledwie czterdzieści trzy lata – zmarł na astmę w trakcie dawania nam ćwiczeń duchownych, jego rzeczy traktowaliśmy niemal jak relikwie. Każdy chciał mieć choćby jakiś drobiazg, a o jego czarną kurtkę – jak w Ewangelii – rzuciliśmy losy. Wiem, ...

Kto w dzieciństwie oglądał programy Adama Słodowego, wie o tym doskonale: aby coś samemu skonstruować, trzeba mieć materiał (najlepiej stare pudełka, szpulki, deseczki i nakrętki), ale też precyzyjną ideę tego, co chcemy zrobić. I choć majsterkowanie nigdy ni...

Kiedy słuchałem o. Rydzyka relatywizującego krzywdę wyrządzoną ofiarom przez księży pedofilów i kiedy widziałem słuchających i oklaskujących go biskupów, ogarnął mnie ból, który bezwiednie przypomniał mi obraz sprzed niemal 30 lat: prezydent Wałęsa siedzi na ...

Rok temu – zaczynając moją przygodę z felietonami dla „W drodze” – pisałem, że ciężko znoszę zwyczaj składania noworocznych życzeń, bo choćbyśmy je sobie składali najszczerzej i najgoręcej, to nie mamy żadnego wpływu na to, by się spełniły. Przypuszczam, że n...

To będzie smutne Boże Narodzenie. Pełne bólu. Nikt z nas nie wie nawet, gdzie, z kim i jak będzie je obchodził. Czy to będzie własny dom, czy szpital? A może jakaś hala przerobiona na szpital? Długa, pełna lęku niepewność o zdrowie i życie odebrała nam chęć r...

Jeden z moich byłych współbraci zwykł powtarzać, że każdy jezuita powinien w życiu napisać, albo przynajmniej przeczytać chociaż jedną książkę. Różnie z tym bywa. Są jednak kwestie, na których jezuita znać się powinien. Jedną z nich jest pycha. Nieskromnie – ...

To nie była miłość od pierwszego wejrzenia. Co więcej, początkowe wrażenie było na tyle negatywne, że byłem zdecydowany, aby wracać, ale ponieważ nie za bardzo wiedziałem, kogo miałbym poinformować o mojej rezygnacji, postanowiłem, że jeszcze się trochę rozej...

„Kochane Lato z Radiem, już nie mogę, więc piszę…”. Każdy nosi w sercu jakieś wakacyjne przygody i każdy musi je kiedyś opowiedzieć. Ja też opowiem. Trzy. Bo piosenka Kabaretu OT.TO miała trzy zwrotki, a poza tym jezuici zawsze mówią o trzech rzeczach.Z...

Stół wciąż stoi tam, gdzie zawsze. W dużym pokoju, pod oknem. Koronkowy biały obrus dodaje mu godności, ale nie może zasłonić mocno zdartej politury, która – jak pomarszczona skóra – przebija przez koronkowe sploty. Na stole dwie doniczki fioletowych storczyk...

Chyba się starzeję. Z góry przepraszam Szanownych Czytelników za to słówko „chyba”, ale na szkoleniu dotyczącym pisania felietonów powiedziano mi, że felieton może, a nawet powinien zawierać pewne wątki osobiste i humorystyczne. Postanowiłem więc od razu w pi...

Wiem, że tytuł nie wszystkim się spodoba. Ale zanim tłum dominikanów i dominikanofilów zgodnym chórem zakrzyknie, że to jezuicka prowokacja, zanim naczelny zwoła zebranie redakcji, by zastanowić się, czy miesięcznikowi „W drodze” jest z Ziółkiem po drodze, i ...