Na początku powinienem zastrzec: nie jestem pewien, czy słowo „ufok” charakterystyczne jest tylko dla śląskiej godki, bo pojawia się też w nieśląskich słownikach internetowych. Filologiczne subtelności interesują mnie jednak relatywnie słabo, więc dalsze rozw...

Już dawno nosiłem się z zamiarem napisania felietonu w stylu: „Nie znam się, więc się wypowiem”. Powstrzymywało mnie przed tym wpojone skutecznie na śląskiej prowincji poczucie obowiązku – jestem przecież zatrudniony na uniwersytecie, a to oznacza, że powinie...

Kilka dni temu wracałem pociągiem na śląską prowincję. Mniej więcej wtedy, gdy mijaliśmy historyczną granicę tych ziem, ktoś z obsługi pociągu głosem wyraźnie skonfundowanym oświadczył, że do Katowic dojedziemy z dwuminutowym opóźnieniem. Biorąc pod uwagę nie...

Nie przywykłem w swoich felietonach nawiązywać do poprzednich. Dziś jednak zrobię wyjątek, bo wątek lojfra (chodnika), który pojawił się przed miesiącem, uruchomił we mnie iście proustowski ciąg skojarzeń i w żaden sposób nie chce wyjść z głowy. Nie powiódł m...

Chciałbym ten felieton zacząć od wyznania: mam wyłącznie elementarne zrozumienie dla potrzeby obchodzenia rocznic, jubileuszy i temu podobnych okazji. Mały przyczółek zrozumienia wiąże się z solidnym przekonaniem, że krytyczna pamięć o przeszłości jest jedną ...

Jesień. Niby rzecz nieuchronna i w swojej powtarzalności jakoś obłaskawiona. Jednak w tym roku wybitnie mnie zainfekowała zmierzłością. Nieobeznanym ze śląską godką spieszę wyjaśnić, że „bycie zmierzłym” to inaczej bycie marudnym, skorym do narzekania. Jasne ...

Kilka dni temu przejeżdżałem obok miejsca w Piekarach Śląskich, na którym niegdyś stała kopalnia Andaluzja. I kolejny już raz uderzył mnie kontrast pomiędzy zupełnie pustą przestrzenią, na której nie ma nawet śladu po potężnym kompleksie kopalnianych zabudowa...

Jakiś czas temu w mediach społecznościowych przemknął mi post ze zdjęciem torby pełnej nie pierwszej nowości dewocjonaliów, które ktoś przyniósł – już nie pamiętam dokładnie – do kościoła, do księdza czy do zakrystii. W głowie utkwiły mi gorzkie uwagi części ...

Nieobeznanym ze śląską godką należy się od razu wyjaśnienie tytułu. Idąc bowiem za logiką polszczyzny, można by pomyśleć, że „gadzina” to gadzie mięso – podobnie jak wieprzowina, cielęcina czy konina (niezrozumiale dla Ślązaków wyłamuje się z tego „słonina”, ...

W ostatnich miesiącach ukazało się w Polsce kilka publikacji prowokujących katolików do poważnego przemyślenia sposobu rozumienia posług kościelnych opartych na sakramencie święceń. Za nimi poszła lawina omówień i komentarzy o różnej jakości merytorycznej i r...

Udało mi się wyrwać ze znajomymi na krótki wypad. Jest wczesny ranek. Na zewnątrz koguty wzięły się do pracy. Wewnątrz falują miarowo oddechy śpiących, przerywane czasem pochrapywaniem. Pisać trzeba gibko, czyli szybko, bo jeszcze chwila i wszyscy się obudzą....

Siadam dziś do pisania z nieznośnym podejrzeniem, że temat, który zamierzam podjąć, okaże się przewidywalny do bólu – przynajmniej dla osób, które w miarę na bieżąco śledzą to, co się dzieje w naszym parlamencie. 26 kwietnia uchwalone zostały przepisy, dzięki...

Prawdopodobnie na początku maja, gdy ukaże się ten felieton, nie ucichnie jeszcze echo głośnej sprawy pewnego księdza z pewnej katolickiej fundacji niedawno aresztowanego w związku z nieprawidłowościami finansowymi, do jakich miało dochodzić w Funduszu Sprawi...

Osoby słabo znoszące ironię i sarkazm zachęcam, by nie czytały tego felietonu, bo będzie dziś tego nadmiarowa dawka. Być może zupełnie niepotrzebnie dałem się sprowokować, ale trudno...Po tak nietypowym początku dalej też będzie nietypowo, gdyż zacznę od ...

Kilka dni temu zebrało mi się jednocześnie na arytmetykę i przewidywanie przyszłości. Wyniki były opłakane. Wyszło mi między innymi, że za czterdzieści lat w mojej diecezji będzie najprawdopodobniej nie więcej niż około stu księży poniżej sześćdziesiątego pią...

Muszę się dziś z Państwem podzielić pewnym powodem do dumy. Otóż przez 133 felietony udało mi się nie napisać tekstu o finansach Kościoła. Uważam to za spore osiągnięcie. Ale jako że od dumy niedaleko do pychy, a pycha – jak powszechnie wiadomo – kroczy przed ...

Zostałem niedawno napomniany, że spada śląskość moich felietonów. Obiecałem poprawę, choć nie będę ukrywał: mam problem ze znalezieniem właściwej miary. Zwłaszcza że wraz ze śląskim kolorytem włączają mi się wątki autobiograficzne, których nie lubię u innych,...

Kiedy, pisząc poprzedni felieton, cytowałem obecnego rektora Uniwersytetu Śląskiego, prof. Ryszarda Koziołka, nie miałem pojęcia, że mniej więcej w czasie publikacji tegoż felietonu jego głos wybrzmi w teologicznej sprawie. Dla porządku – bo choć trochę hucza...

Ciężkie musi być życie czytelnika felietonów w miesięczniku. Zwłaszcza wtedy, kiedy autor chce się odnieść do jakiejś kwestii aktualnej w momencie pisania – jest bowiem duże prawdopodobieństwo, że gdy tekst się ukaże, rzecz będzie już bardzo passé. Tak się mo...

Dziś będzie społeczno-politycznie, więc jeśli ktoś nie lubi takich klimatów, to został ostrzeżony. Nie będzie też śląskich słów, choć nie unikniemy śląskiej perspektywy. I może lepiej już bez dalszych wstępów wyjeżdżam z tezą wstępną: W Polsce migracja nie je...

Dzisiejszy tytuł to chyba głównie moje egzystencjalne westchnienie wobec serii zmian, z którymi się mierzę w ostatnich tygodniach. Przestałem być proboszczem, nie jestem już odpowiedzialny za formację diakonów stałych, i wyszedłem z zarządu Fundacji Świętego ...

Pisząc poprzedni felieton, zakładałem, że zamówiony temat to jednostkowy wypadek przy pracy. Tymczasem po jakimś czasie przyszedł mail okólny od Naczelnego „W drodze”, że sierpniowy zeszyt będzie numerem sześćsetnym, a zatem autorzy mogą rozważyć, czy chcą do...

Tytułowego słowa tym razem nie wybrałem sam, ale zostałem zobowiązany, by go użyć. A było to tak: w Porszewicach pod Łodzią odbywały się warsztaty dla formatorów kandydatów do diakonatu stałego. W czasie przerwy wyszliśmy na krótki spacer. I po pierwszej rund...

Jakoś w tym roku wiosna leniwie się zabiera do roboty. Ale efekty są – dziś zobaczyłem pierwszego w tym roku szmatyrloka. Jeśli wyraz ten skojarzył się Państwu ze stojakiem na szmaty, to spieszę ze sprostowaniem. Szmatyrlok to po śląsku motyl. Nazwa ta – o ni...

Nie wiem, jak to się stało, ale napisałem ponad sto dwadzieścia felietonów ze śląskimi motywami, a jeszcze nie pojawiła się w nich postać sztajgra. Niedopatrzenie to straszne, bowiem śląska mentalność bez niej nie byłaby taka sama. Ze względu na charakter pra...

Jakiś czas temu pisałem tekst, który miał potem podlegać obróbce wielu osób. Wśród zgłoszonych uwag jedna dotyczyła użytego przeze mnie wyrażenia „uniżona służba”. Uwaga szła po takiej mniej więcej linii: idea służby zawiera w sobie automatycznie wątek uniżen...

Kiedy powstaje ten felieton, katolickie internety wielce zajmuje dyskusja na temat rezygnacji biskupa diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej ze sprawowanego urzędu. Nim się ten tekst ukaże, pewnie zdąży ucichnąć, przykryta jakimś nowym, rozpalającym emocje temate...

Zaniepokojonych tytułem chciałbym od razu uspokoić. Nie będzie o złożonej kwestii stosunków śląsko-polsko-niemieckich. To ważny temat, ale w ostatnich tygodniach moja głowa zaprzątnięta była czymś zupełnie innym. A właściwie nie tylko głowa. Zapewne domyślają...

Tak się złożyło, że w ostatnich tygodniach wróciłem do słuchania nagrań z obrad I Synodu Diecezji Katowickiej z pierwszej połowy lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Ta swoista podróż w czasie daje wiele do myślenia – ot, choćby wtedy, gdy słyszę, jak który...

Muszę się do czegoś przyznać. To już mój 120 felieton w tym miesięczniku. To znaczy, że Redakcja zadręcza Was moimi tekstami od dziesięciu lat. I obawiam się, że to jeszcze nie koniec.Po takim wyznaniu powinien chyba nastąpić porządny, jubileuszowy tekst....

Zorientowałem się właśnie, że kilka ostatnich felietonów poświęconych było różnym ważnym (przynajmniej moim zdaniem) i aktualnym tematom dotyczącym życia Kościoła. I doszedłem do wniosku, że pora nieco zluzować. Zwłaszcza że dziś miała miejsce seria wydarzeń,...

Rozpoczyna się rok akademicki i w związku z tym jestem trochę w żałobie, bo to kolejny rok, w którym moja obecność na uczelni będzie minimalna. A ciągnie wilka do lasu, oj ciągnie… Dlatego, szanowni Czytelnicy, przygotujcie się na to, że ten tekst będzie miał...

Co roku mam podobny kłopot z wrześniowym felietonem – trzeba go napisać w połowie wakacji. A to oznacza wielkie prawdopodobieństwo, że świadomość tej powinności obudzi się we mnie w trakcie urlopu. Tak było i tym razem. Leżę sobie na świeżo objedzonym niskim ...

Zastanawiam się, czy tym razem nie zawiesić tytułu mojego cyklu felietonów. Bo nie siedzę na śląskiej prowincji, tylko na szwajcarskiej. Prowincjonalność się zgadza, bo to głębokie południe kantonu Ticino. No i nisko jak na Szwajcarię – niecałe 300 metrów. Ni...

Maj i czerwiec to miesiące silnie naznaczone celebracjami pierwszych spowiedzi i komunii świętych, bierzmowań, święceń prezbiterów i prymicji. Powoli do tego pokaźnego już przecież zbioru okazji do świętowania dochodzi jeszcze jedna: święcenia diakonów przezn...

Czytelników, którzy dzięki lekturze moich felietonów podciągają się w śląskiej godce, czeka dziś rozczarowanie. Ani „metan”, ani „Cano” to nie są śląskie słowa. Metan to po prostu gaz, a Cano to Melchior Cano (+1560), jeden z najwybitniejszych teologów swojeg...

Od samego rana uwiera mnie dziś cykl wydawniczy miesięcznika. Bo Wielki Post trwa w najlepsze, a tu trzeba pisać felieton, który ukaże się po Wielkanocy. Mówi się trudno: nie jestem w stanie całkowicie uwolnić się od wątku pokutnego. Usiłowałem bowiem ostatni...

Kiedy pomyślę, że poprzedni felieton pisałem o jedną wojnę wcześniej, to ciarki przechodzą mi po plecach. I to nie same, tylko w towarzystwie lęku, czy w ogóle pisanie tego felietonu ma sens, jeśli wydaje się, że jedynym sposobem na skuteczną pomoc Ukrainie j...

Ostatnio dopadło mnie wspomnienie z dzieciństwa. Mam w nim chyba pięć lat – na pewno jeszcze nie chodzę do zerówki – i oddaję się czynności wielce odpowiedzialnej. Mianowicie pucuję bysztek. W godce słowo „bysztek” oznacza komplet sztućców, a w praktycznym uż...

Kilka tygodni temu rozmawiałem z kolegą, który duszpasterzuje w wielkim mieście. Nawiedził mnie na śląskiej prowincji, a ponieważ mój nieoceniony wikariusz jest na urlopie i rzadko się ruszam z Tychów, dlatego z ciekawością chłonąłem wieści z wielkiego świata...

Odkąd jestem farorzem, jednym z moich obowiązków jest udzielanie chrztu. Trafił mi się już chrzest osoby dorosłej, a więc i katechumenat, i mistagogia, ale zdecydowana większość to chrzty dzieci. A dokładniej jeszcze: niemowląt. Te zaś – jak chyba powszechnie...

Mam niepokojące wrażenie, że tym razem przekombinowałem z tytułem. Bo o ile Ślązacy ze sztromem problemu żadnego mieć nie powinni, to już z cadrégą i owszem. Ale nie ma co przeszukiwać pamięci, pytać starzików (dziadków) czy grzebać w śląskich słownikach. Bo ...

Po tym, jak tegoroczną Nagrodę Literacką „Nike” otrzymała książka pod jakże swojsko brzmiącym tytułem Kajś1, trzeba koniecznie iść za ciosem. I podręczyć Państwa kolejnym słówkiem, z jakże malowniczą końcówką „-jś”. Po „kajś” pora zatem na „kiejś” – czyli „ki...

W pewnej parafii pod lasem zaczął się właśnie gorący okres. Otwarto bowiem możliwość zamawiania intencji mszy świętych na przyszły rok kalendarzowy, co oczywiście przekłada się na częstotliwość wizyt parafian w kancelarii, liczbę maili i telefonów. A we mnie ...

Ktoś mi kiedyś powiedział, że jako tako zrozumiał Śląsk dzięki wodzionce. Nie do końca jednak potrafił wyjaśnić, co w niej jest szczególnego, że prowadzi do takiego oświecenia. Rzecz mnie wtedy mocno zaintrygowała, ale tematu nie zgłębiałem. Jednak dzisiaj wł...

Jako że liczba osób znających łacinę systematycznie spada, a stali czytelnicy „Śląskiej prowincji” mogą godziwie oczekiwać kolejnych śląskich słów w tytule felietonu, spieszę z wyjaśnieniem: ani deficere, ani excedere nie są wyrazami z godki. Miłośników śląsk...

Początek czerwca, kiedy piszę ten felieton, jest dla wielu księży czasem gorączkowego oczekiwania. W tym bowiem okresie pojawiają się decyzje dotyczące zmian personalnych w diecezjach. Nerwowo jest zwłaszcza wśród wikariuszy, którzy – zgodnie z rytmem określo...

Jedną z fundamentalnych zalet bycia farorzem pod lasem jest, rzecz jasna, bliskość lasu. Gdy piszę ten felieton, zbyt długo wstrzymywana w blokach startowych wiosna właśnie wystrzeliła sprintem do lata. Upojnie. A od mieszkania do ściany lasu mam ze sto metró...

Zadzwonił telefon. Koleżanka filozofka. Akurat pracuje nad edycją pism pewnego szacownego średniowiecznego filozofa, który – jej na złość – pasjami zajmował się też teologią. W skrócie chodziło o to, czy pewne jego zwroty i koncepcje są autorskie, czy też prz...

Tytułowa setka to nie kolejne śląskie słowo. Chodzi o zwyczajną, polską setkę. To mój setny felieton w miesięczniku „W drodze”. Wahałem się, czy się do tego przyznawać, bo to oznacza, że już strasznie długo redakcja nie zmienia felietonisty, co może być odczy...

Nie tak dawno obchodziłem kolejne osiemnaste urodziny. Rzecz nie byłaby warta wzmianki w felietonie, gdyby nie to, że zupełnie niezależnie od siebie dwie grupy moich znajomych podarowały mi gadżety z wizerunkiem beboka. Przypadek? Choć w sumie byłym studentom...

Jakoś tuż po Bożym Narodzeniu, pewnie na skutek standardowego wówczas stanu przejedzenia, zapałaliśmy (mój nieoceniony wikariusz i ja) ochotą na żur. Sięgnąłem więc po bonclok i przygotowałem zakwas. Dla niewtajemniczonych: bonclok to kamionkowe naczynie zazw...

Od kilku dni towarzyszy mi pokusa, żeby pobawić się w proroka. Podjąłem z nią nierówną walkę, która przyniosła przynajmniej taki owoc, że przyszłości przepowiadać nie będę. Zadanie to zrobiło się zresztą prócz tego, że ryzykowne, to jeszcze ambiwalentne, bo z...

Nie mam totalnej obsesji porządku. Znoszę spokojnie bałagan w kuchni i w moich szpargałach. Ale bałagan w myśleniu znoszę zdecydowanie gorzej. Wobec zalewu apeli, oświadczeń, stanowisk, manifestów, plakatów i krzyków podczas ostatnich tygodni w głowie dudni m...

Jedną z konsekwencji bycia farorzem jest możliwość słuchania, a czasem słyszenia (bo nie wypada napisać „podsłuchiwania”) dialogów parafian. Różnią się one zasadniczo od dialogów studenckich z uniwersyteckich korytarzy. Między innymi dlatego, że profil wiekow...

Niedawno objąłem nowe obowiązki w zarządzie Fundacji św. Józefa. Wiąże się to między innymi z koniecznością regularnego bywania w Warszawie. Kusi mnie, żeby rozwinąć wątek Ślązaka w stolicy, ale jeszcze tym razem się oprę (choć na dłuższą metę opór jawi mi si...

Zwykle kiedy siadam do pisania, dzwoni telefon, ktoś się dobija do drzwi albo przypominam sobie, że miałem coś pilnego do zrobienia. Nie inaczej było tym razem. Szczęśliwie domofon odezwał się dopiero, gdy zaczynałem stawiać pytanie: „O czym by tu napisać?”. ...

Są takie śląskie wyrazy, które lubię szczególnie. Część z powodu ich brzmienia, część dla sprzężeń etymologicznych. Mam też zbiór swoich ulubionych ze względu na skojarzenia z dzieciństwem. Tytułowy fyrlok zdecydowanie do nich należy, choć i za brzmienie nale...

To pierwszy tekst tego cyklu, więc wypada się przywitać i wytłumaczyć z jego nazwy. Cóż – pochodzę z Piekar Śląskich, które zdecydowanie zasługują na miano prowincjonalnego śląskiego miasteczka. A i z Katowicami, w których mieszkam, w pewnym sensie nie jest i...

Pierwsze miesiące każdego roku zwykle naznaczone są u mnie konsumowaniem książek, które świątecznym cudem wpadły mi w ręce. A mieszkanie na śląskiej prowincji ma też taki plus, że czasem trzeba udać się do stolicy, co oznacza kilka godzin spędzonych w pociągu...