Od samego rana uwiera mnie dziś cykl wydawniczy miesięcznika. Bo Wielki Post trwa w najlepsze, a tu trzeba pisać felieton, który ukaże się po Wielkanocy. Mówi się trudno: nie jestem w stanie całkowicie uwolnić się od wątku pokutnego. Usiłowałem bowiem ostatni...
Kiedy pomyślę, że poprzedni felieton pisałem o jedną wojnę wcześniej, to ciarki przechodzą mi po plecach. I to nie same, tylko w towarzystwie lęku, czy w ogóle pisanie tego felietonu ma sens, jeśli wydaje się, że jedynym sposobem na skuteczną pomoc Ukrainie j...
Ostatnio dopadło mnie wspomnienie z dzieciństwa. Mam w nim chyba pięć lat – na pewno jeszcze nie chodzę do zerówki – i oddaję się czynności wielce odpowiedzialnej. Mianowicie pucuję bysztek. W godce słowo „bysztek” oznacza komplet sztućców, a w praktycznym uż...
Kilka tygodni temu rozmawiałem z kolegą, który duszpasterzuje w wielkim mieście. Nawiedził mnie na śląskiej prowincji, a ponieważ mój nieoceniony wikariusz jest na urlopie i rzadko się ruszam z Tychów, dlatego z ciekawością chłonąłem wieści z wielkiego świata...
Odkąd jestem farorzem, jednym z moich obowiązków jest udzielanie chrztu. Trafił mi się już chrzest osoby dorosłej, a więc i katechumenat, i mistagogia, ale zdecydowana większość to chrzty dzieci. A dokładniej jeszcze: niemowląt. Te zaś – jak chyba powszechnie...
Mam niepokojące wrażenie, że tym razem przekombinowałem z tytułem. Bo o ile Ślązacy ze sztromem problemu żadnego mieć nie powinni, to już z cadrégą i owszem. Ale nie ma co przeszukiwać pamięci, pytać starzików (dziadków) czy grzebać w śląskich słownikach. Bo ...
Po tym, jak tegoroczną Nagrodę Literacką „Nike” otrzymała książka pod jakże swojsko brzmiącym tytułem Kajś1, trzeba koniecznie iść za ciosem. I podręczyć Państwa kolejnym słówkiem, z jakże malowniczą końcówką „-jś”. Po „kajś” pora zatem na „kiejś” – czyli „ki...
W pewnej parafii pod lasem zaczął się właśnie gorący okres. Otwarto bowiem możliwość zamawiania intencji mszy świętych na przyszły rok kalendarzowy, co oczywiście przekłada się na częstotliwość wizyt parafian w kancelarii, liczbę maili i telefonów. A we mnie ...
Ktoś mi kiedyś powiedział, że jako tako zrozumiał Śląsk dzięki wodzionce. Nie do końca jednak potrafił wyjaśnić, co w niej jest szczególnego, że prowadzi do takiego oświecenia. Rzecz mnie wtedy mocno zaintrygowała, ale tematu nie zgłębiałem. Jednak dzisiaj wł...
Jako że liczba osób znających łacinę systematycznie spada, a stali czytelnicy „Śląskiej prowincji” mogą godziwie oczekiwać kolejnych śląskich słów w tytule felietonu, spieszę z wyjaśnieniem: ani deficere, ani excedere nie są wyrazami z godki. Miłośników śląsk...
Początek czerwca, kiedy piszę ten felieton, jest dla wielu księży czasem gorączkowego oczekiwania. W tym bowiem okresie pojawiają się decyzje dotyczące zmian personalnych w diecezjach. Nerwowo jest zwłaszcza wśród wikariuszy, którzy – zgodnie z rytmem określo...
Jedną z fundamentalnych zalet bycia farorzem pod lasem jest, rzecz jasna, bliskość lasu. Gdy piszę ten felieton, zbyt długo wstrzymywana w blokach startowych wiosna właśnie wystrzeliła sprintem do lata. Upojnie. A od mieszkania do ściany lasu mam ze sto metró...
Zadzwonił telefon. Koleżanka filozofka. Akurat pracuje nad edycją pism pewnego szacownego średniowiecznego filozofa, który – jej na złość – pasjami zajmował się też teologią. W skrócie chodziło o to, czy pewne jego zwroty i koncepcje są autorskie, czy też prz...
Tytułowa setka to nie kolejne śląskie słowo. Chodzi o zwyczajną, polską setkę. To mój setny felieton w miesięczniku „W drodze”. Wahałem się, czy się do tego przyznawać, bo to oznacza, że już strasznie długo redakcja nie zmienia felietonisty, co może być odczy...
Nie tak dawno obchodziłem kolejne osiemnaste urodziny. Rzecz nie byłaby warta wzmianki w felietonie, gdyby nie to, że zupełnie niezależnie od siebie dwie grupy moich znajomych podarowały mi gadżety z wizerunkiem beboka. Przypadek? Choć w sumie byłym studentom...
Jakoś tuż po Bożym Narodzeniu, pewnie na skutek standardowego wówczas stanu przejedzenia, zapałaliśmy (mój nieoceniony wikariusz i ja) ochotą na żur. Sięgnąłem więc po bonclok i przygotowałem zakwas. Dla niewtajemniczonych: bonclok to kamionkowe naczynie zazw...
Od kilku dni towarzyszy mi pokusa, żeby pobawić się w proroka. Podjąłem z nią nierówną walkę, która przyniosła przynajmniej taki owoc, że przyszłości przepowiadać nie będę. Zadanie to zrobiło się zresztą prócz tego, że ryzykowne, to jeszcze ambiwalentne, bo z...
Nie mam totalnej obsesji porządku. Znoszę spokojnie bałagan w kuchni i w moich szpargałach. Ale bałagan w myśleniu znoszę zdecydowanie gorzej. Wobec zalewu apeli, oświadczeń, stanowisk, manifestów, plakatów i krzyków podczas ostatnich tygodni w głowie dudni m...
Jedną z konsekwencji bycia farorzem jest możliwość słuchania, a czasem słyszenia (bo nie wypada napisać „podsłuchiwania”) dialogów parafian. Różnią się one zasadniczo od dialogów studenckich z uniwersyteckich korytarzy. Między innymi dlatego, że profil wiekow...
Niedawno objąłem nowe obowiązki w zarządzie Fundacji św. Józefa. Wiąże się to między innymi z koniecznością regularnego bywania w Warszawie. Kusi mnie, żeby rozwinąć wątek Ślązaka w stolicy, ale jeszcze tym razem się oprę (choć na dłuższą metę opór jawi mi si...
Zwykle kiedy siadam do pisania, dzwoni telefon, ktoś się dobija do drzwi albo przypominam sobie, że miałem coś pilnego do zrobienia. Nie inaczej było tym razem. Szczęśliwie domofon odezwał się dopiero, gdy zaczynałem stawiać pytanie: „O czym by tu napisać?”. ...
Są takie śląskie wyrazy, które lubię szczególnie. Część z powodu ich brzmienia, część dla sprzężeń etymologicznych. Mam też zbiór swoich ulubionych ze względu na skojarzenia z dzieciństwem. Tytułowy fyrlok zdecydowanie do nich należy, choć i za brzmienie nale...
To pierwszy tekst tego cyklu, więc wypada się przywitać i wytłumaczyć z jego nazwy. Cóż – pochodzę z Piekar Śląskich, które zdecydowanie zasługują na miano prowincjonalnego śląskiego miasteczka. A i z Katowicami, w których mieszkam, w pewnym sensie nie jest i...
Gościłem niedawno przez dni kilka w pewnym domu zakonnym, w którym co wieczór, po zakończeniu rekolekcyjnej spowiedzi, toczyliśmy ożywione dyskusje o Sprawach Wielkiej Wagi. W czasie jednej z takich dyskusji zadano mi pytanie, które brzmiało mniej więce...
Moja kopalniana kariera ograniczyła się wprawdzie do krótkiego, bo miesięcznego zaledwie zatrudnienia w charakterze elektryka, jednak muszę przyznać, że był to okres, który mocno rozjaśnił mi rozumienie różnych zjawisk składających się na nieznośny urok realn...
Od jakiegoś czasu w ogólnopolskich mediach o śląskiej prowincji wspomina się głównie w związku z zamykaniem kopalń albo w kontekście sporu, czy energetykę należy opierać na węglu. Przywykliśmy: przemiany ekonomiczne związane z wydobyciem surowców od wieków si...
Miałem fajny, bezpieczny pomysł na majowy felieton – miało być o Franciszkowym Laudato si’, o grudniowym katowickim szczycie klimatycznym ONZ. I o tym, jak się tę encyklikę czyta z perspektywy ziemi rozoranej do cna w poszukiwaniu przeróżnych bogactw… Miałem....
Nie wiem, jak jest w innych dużych miastach, ale w Katowicach dość często spotkać można plakaty zachęcające do udziału w nauce medytacji. Sądząc po formie i treści, organizują te spotkania różne podmioty, z różnym światopoglądowym nachyleniem. Łączy je natomi...
Pierwsze miesiące każdego roku zwykle naznaczone są u mnie konsumowaniem książek, które świątecznym cudem wpadły mi w ręce. A mieszkanie na śląskiej prowincji ma też taki plus, że czasem trzeba udać się do stolicy, co oznacza kilka godzin spędzonych w pociągu...
O ile dobrze pamiętam, mój pierwszy kontakt z ideą świętości miał postać frazy: „Synku, do ciebie to trzeba świętej cierpliwości”. Słowa te padały z ust mojej matki w okolicznościach i z częstotliwością, które przemilczę. Niemniej zalążkowa świadomość moralna...
Kilka tygodni temu uczestniczyłem w wielce pobożnej imprezie formacyjnej. Organizatorzy obdarowali mnie słuszną liczbą pamiątkowych gadżetów. Wśród nich była też koszulka z napisem „WIARYGODNY”. Wiem, darowanemu T-shirtowi w napis się nie zagląda. Ale zajrzał...
Ten felieton miał się zaczynać mniej więcej tak: „Leżę w śpiworze na szczycie Babiej Góry…”. Z planów niestety nic nie wyszło: bus nie pojawił się na przystanku, nie miałem jak dojechać do Koszarawy na czas. Trzeba było zmienić trasę wypadu. Więc i felieton b...
Bardzo często piszę teksty na ostatnią chwilę. Mea culpa. Niniejszy felieton miałem skreślić przed majówką, by z poczuciem dobrze spełnionego obowiązku cieszyć się chwilą spokoju. Ale się nie udało. Musiałem ostatecznie zabrać robotę ze sobą w góry. W głowie ...
To będzie pierwszy felieton pisany z perspektywy śląskiego farorza (proboszcza), którym jestem – gdy piszę te słowa – od tygodnia. A trzeba pamiętać, że farorz to na śląsku figura quasi-mityczna, obrosła tysiącami anegdot. Mam więc teraz dylemat, czy pociągną...
Kilka lat temu rektor pewnej śląskiej uczelni rozpoczął ważne, programowe wystąpienie, nawiązując do słynnego „I have a dream” Martina Luthera Kinga z 1963 roku. Nie wiem, czy nawiązanie było świadome, ale brzmiało to mniej więcej tak (cytuję z pamięci, więc ...
Felieton na otwarcie wakacji powinien chyba być lekki, łatwy i przyjemny. Kiedy ta myśl dotarła do mojej świadomości, wpadłem w rozterkę graniczącą z paniką. No bo znajdź tu, człowieku, temat, by, cytując klasyka, „nie był miałki”! Na szczęście blisko centrum...
W katowickiej części śląskiej prowincji trwa synod diecezjalny. W cieniu wielkich kościelnych debat, związanych z kolejnymi rzymskimi synodami biskupów, toczą się więc nasze małe, lokalne dysputy. Małe są niejako z konieczności: zadaniem synodu Kościoła lokal...
Kilka dni temu, po dziesięciu latach harmonijnej współpracy, z niemałym żalem rozstałem się z pralką. Zaczęło się od wyłamanego zamka, który jeszcze dało się bez trudu naprawić, ale potem przyszły kolejne awarie. Poszła w dobre ręce, mam nadzieję, że ktoś ją ...
Miałem w życiu krótki epizod zatrudnienia na grubie (kopalni). I to powierzchniowy, a przez to powierzchowny. Ale już samo zetknięcie z powierzchnią gruby dość głęboko mnie przeorało. Dla młodzieńca czytającego z wypiekami na twarzy personalistów straszliwe b...
Tym razem tytuł felietonu chyba nie wymaga przekładu, bo to, że „farorz” w śląskiej godce oznacza „proboszcz”, już chyba wszyscy wiedzą. Pytanie to usłyszałem kilka dni temu w kontekście amazońskiego synodu. Kto by pomyślał, że parafianie pod kobiórskim lasem...
Kiedy piszę te słowa, chwilowo nie ma papieża. Teraz pewnie już jest nowy – wszystko wróciło do normy. I szybciutko zapomnieliśmy, że dopiero co przez kilkanaście dni w modlitwie eucharystycznej wspominaliśmy wyłącznie imię własnego biskupa… To bodaj najbardz...
Wczoraj dopadła mnie jedna z nieuniknionych życiowych okoliczności – hurtowe biglowanie koszul (na śląskiej prowincji koszule prasują raczej goście z innych części Polski). Czynność ta zwykle prowadzi mnie albo do odmawiania koronki (w celu zagwarantowania do...
Spieszę z wyjaśnieniem: nic nie brałem. W tytule nie chodzi o specyfik, którego zażycie poprzedziło pisanie niniejszego felietonu. W godce (mowie), którą posługują się zwłaszcza rdzenni mieszkańcy śląskiej prowincji, określenie „po leku” nie ma nic wspólnego ...
Nie jestem specem od szkół, nauczania religii i katechezy, ale – jeśli dobrze rozumiem sytuację – planowana reforma szkolnictwa wymusiła prace nad nowymi programami, zatem pewnie też nad założeniami programowymi nauczania religii. Serdecznie współczuję osobom...
Kiedy ten felieton się ukaże, polska reprezentacja piłkarska (męska) będzie już zapewne miała nowego trenera, albo będą trwały gorączkowe dyskusje dotyczące następcy Adama Nawałki. A piszę tekst tuż po tym, kiedy kolejny raz na dużej imprezie zrealizował się ...
Felieton ten ukazuje się na początku Adwentu, a to oznacza, że liturgia przypomina nam bardzo intensywnie wątki związane z czuwaniem. Oczywiście dotyczą one w pierwszym rzędzie oczekiwania na przyjście Chrystusa na końcu świata, czyli paruzji, ale przez to te...
Tuż po wyborze papieża Franciszka w komentarzach dotyczących stylu i dorobku kardynała Bergoglio można było uchwycić ciekawy paradoks. Część komentatorów wyrzucała mu wrogość wobec teologii wyzwolenia. Część wprost przeciwnie – ze zgrozą konstatowała, że oto ...
Nie tak dawno jeden ze śląskich biskupów opublikował wywiad rzekę. Zamierzałem go przeczytać podczas urlopu, niestety zapomniałem spakować do walizki. Zapewne znają państwo to uczucie rozczarowania, kiedy się chce wrócić do rozpoczętej lektury i wtedy pamięć ...
Zastanawiam się, ilu z Państwa natknęło się na „łańcuszek” – wyłożoną gdzieś na kościelnej ławce karteczkę, na której napisane było, że należy koniecznie odmówić jakąś modlitwę (albo wykonać inną pobożną czynność), po czym określoną liczbę razy przepisać ową ...
Najpierw muszę wyjaśnić znaczenie tytułowego słowa. W śląskiej godce „wynokwiać” może znaczyć: wydziwiać albo wymyślać. W młodości najczęściej słyszałem to słowo we frazie „Synek, niy wynokwiej”, wypowiadanej przez starszych w reakcji na moje nawracające, abs...
Przyznaję się: ten felieton nie powstał na śląskiej prowincji, tylko we włoskojęzycznej części Szwajcarii. W sumie też na prowincji. Zamiast więc do śląskiej godki sięgniemy dziś do dialektu lombardzkiego, którym posługują się mieszkańcy kantonu Ticino – jego...
Nie, nie będzie o prasowaniu. Jakiekolwiek skojarzenia tytułu z żelazkiem prowadzą na manowce. Pyrlik i żelozko to zestaw narzędzi, których wystylizowana postać może się kojarzyć z godłem górniczym. Pyrlik to sporych rozmiarów młot, żelozko natomiast jest pod...
Kilka dni temu przez liturgię przemknął Janowy tekst o nowym przykazaniu Jezusa – w wersji z rozdziału 13, w której zaraz potem mowa jest o tym, że po miłości wszyscy rozpoznają w nas uczniów Jezusa (tego nie ma już w rozdziale 15, gdzie wątek nowego przykaza...
Sierpień i wrzesień obfitują w rocznice wydarzeń istotnych dla najnowszej historii Polski. W tym roku mój odbiór wszystkich obchodów i uroczystości był na tyle intensywny, że sprowokował refleksję i pytanie: Co jest najpaskudniejszym dziedzictwem ostatniego w...
Kiedy będziecie państwo czytali ten felieton, sprawa, która mnie skłoniła do jego napisania, zostanie już z pewnością bezpiecznie pogrzebana w mrokach medialnej niepamięci. Dlatego pozwolę sobie na kilka słów przypomnienia: W ciągu kilku feralnych dni po Boży...
Gdyby zdarzyło się wam zawitać na śląską prowincję, w okolice Katowic, zajrzyjcie koniecznie do naszej katedry. Położona jest nieco na uboczu od centrum, trzeba do niej iść pod górkę, ale warto – choćby dlatego, że w ciągu dnia można się w niej spokojnie pomo...
Czasem trzeba użyć słowa, które pozwala dać upust zdenerwowaniu. W śląskiej godce mamy niewulgarne „pierona” albo „pieronie”, co odpowiada treściowo polskiemu „do pioruna”, ale lepiej działa emocjonalnie. A dlaczego od tego zaczynam? Zaraz wyjaśnię. W napi...
Siadam do pisania dzień po zakończeniu tegorocznej kolędy. I już wiem, że tematu tego nie jestem w stanie ominąć. Przedwczoraj mieliśmy tak zwaną kolędę dodatkową – czyli odwiedzaliśmy parafian, którzy nie mogli nas przyjąć w wyznaczonym przez grafik terminie...
Już chciałem zrezygnować z planowanego nieco wcześniej tematu lipcowego felietonu, gdy jeden z moich znajomych umieścił na Facebooku następujący wpis: „Należy skończyć z ciągłym »biadoleniem« nad brakiem kapłanów. Do myślenia powinien tu dać sam fakt, że ...
Piszę te słowa z samego środka środka komunikacji publicznej. Wielu z nas na co dzień doświadcza, jak bolesna wciąż jeszcze bywa ta środkowość w polskich warunkach, mimo że kto żyw w ostatnich latach nabył własny środek w celu unikania tych publicznych. Tym r...
