Zorientowałem się właśnie, że kilka ostatnich felietonów poświęconych było różnym ważnym (przynajmniej moim zdaniem) i aktualnym tematom dotyczącym życia Kościoła. I doszedłem do wniosku, że pora nieco zluzować. Zwłaszcza że dziś miała miejsce seria wydarzeń,...
Rozpoczyna się rok akademicki i w związku z tym jestem trochę w żałobie, bo to kolejny rok, w którym moja obecność na uczelni będzie minimalna. A ciągnie wilka do lasu, oj ciągnie… Dlatego, szanowni Czytelnicy, przygotujcie się na to, że ten tekst będzie miał...
Co roku mam podobny kłopot z wrześniowym felietonem – trzeba go napisać w połowie wakacji. A to oznacza wielkie prawdopodobieństwo, że świadomość tej powinności obudzi się we mnie w trakcie urlopu. Tak było i tym razem. Leżę sobie na świeżo objedzonym niskim ...
Zastanawiam się, czy tym razem nie zawiesić tytułu mojego cyklu felietonów. Bo nie siedzę na śląskiej prowincji, tylko na szwajcarskiej. Prowincjonalność się zgadza, bo to głębokie południe kantonu Ticino. No i nisko jak na Szwajcarię – niecałe 300 metrów. Ni...
Maj i czerwiec to miesiące silnie naznaczone celebracjami pierwszych spowiedzi i komunii świętych, bierzmowań, święceń prezbiterów i prymicji. Powoli do tego pokaźnego już przecież zbioru okazji do świętowania dochodzi jeszcze jedna: święcenia diakonów przezn...
Czytelników, którzy dzięki lekturze moich felietonów podciągają się w śląskiej godce, czeka dziś rozczarowanie. Ani „metan”, ani „Cano” to nie są śląskie słowa. Metan to po prostu gaz, a Cano to Melchior Cano (+1560), jeden z najwybitniejszych teologów swojeg...
Od samego rana uwiera mnie dziś cykl wydawniczy miesięcznika. Bo Wielki Post trwa w najlepsze, a tu trzeba pisać felieton, który ukaże się po Wielkanocy. Mówi się trudno: nie jestem w stanie całkowicie uwolnić się od wątku pokutnego. Usiłowałem bowiem ostatni...
Kiedy pomyślę, że poprzedni felieton pisałem o jedną wojnę wcześniej, to ciarki przechodzą mi po plecach. I to nie same, tylko w towarzystwie lęku, czy w ogóle pisanie tego felietonu ma sens, jeśli wydaje się, że jedynym sposobem na skuteczną pomoc Ukrainie j...
Ostatnio dopadło mnie wspomnienie z dzieciństwa. Mam w nim chyba pięć lat – na pewno jeszcze nie chodzę do zerówki – i oddaję się czynności wielce odpowiedzialnej. Mianowicie pucuję bysztek. W godce słowo „bysztek” oznacza komplet sztućców, a w praktycznym uż...
Kilka tygodni temu rozmawiałem z kolegą, który duszpasterzuje w wielkim mieście. Nawiedził mnie na śląskiej prowincji, a ponieważ mój nieoceniony wikariusz jest na urlopie i rzadko się ruszam z Tychów, dlatego z ciekawością chłonąłem wieści z wielkiego świata...
Odkąd jestem farorzem, jednym z moich obowiązków jest udzielanie chrztu. Trafił mi się już chrzest osoby dorosłej, a więc i katechumenat, i mistagogia, ale zdecydowana większość to chrzty dzieci. A dokładniej jeszcze: niemowląt. Te zaś – jak chyba powszechnie...
Mam niepokojące wrażenie, że tym razem przekombinowałem z tytułem. Bo o ile Ślązacy ze sztromem problemu żadnego mieć nie powinni, to już z cadrégą i owszem. Ale nie ma co przeszukiwać pamięci, pytać starzików (dziadków) czy grzebać w śląskich słownikach. Bo ...
Po tym, jak tegoroczną Nagrodę Literacką „Nike” otrzymała książka pod jakże swojsko brzmiącym tytułem Kajś1, trzeba koniecznie iść za ciosem. I podręczyć Państwa kolejnym słówkiem, z jakże malowniczą końcówką „-jś”. Po „kajś” pora zatem na „kiejś” – czyli „ki...
W pewnej parafii pod lasem zaczął się właśnie gorący okres. Otwarto bowiem możliwość zamawiania intencji mszy świętych na przyszły rok kalendarzowy, co oczywiście przekłada się na częstotliwość wizyt parafian w kancelarii, liczbę maili i telefonów. A we mnie ...
Ktoś mi kiedyś powiedział, że jako tako zrozumiał Śląsk dzięki wodzionce. Nie do końca jednak potrafił wyjaśnić, co w niej jest szczególnego, że prowadzi do takiego oświecenia. Rzecz mnie wtedy mocno zaintrygowała, ale tematu nie zgłębiałem. Jednak dzisiaj wł...
Jako że liczba osób znających łacinę systematycznie spada, a stali czytelnicy „Śląskiej prowincji” mogą godziwie oczekiwać kolejnych śląskich słów w tytule felietonu, spieszę z wyjaśnieniem: ani deficere, ani excedere nie są wyrazami z godki. Miłośników śląsk...
Początek czerwca, kiedy piszę ten felieton, jest dla wielu księży czasem gorączkowego oczekiwania. W tym bowiem okresie pojawiają się decyzje dotyczące zmian personalnych w diecezjach. Nerwowo jest zwłaszcza wśród wikariuszy, którzy – zgodnie z rytmem określo...
Jedną z fundamentalnych zalet bycia farorzem pod lasem jest, rzecz jasna, bliskość lasu. Gdy piszę ten felieton, zbyt długo wstrzymywana w blokach startowych wiosna właśnie wystrzeliła sprintem do lata. Upojnie. A od mieszkania do ściany lasu mam ze sto metró...
Zadzwonił telefon. Koleżanka filozofka. Akurat pracuje nad edycją pism pewnego szacownego średniowiecznego filozofa, który – jej na złość – pasjami zajmował się też teologią. W skrócie chodziło o to, czy pewne jego zwroty i koncepcje są autorskie, czy też prz...
Tytułowa setka to nie kolejne śląskie słowo. Chodzi o zwyczajną, polską setkę. To mój setny felieton w miesięczniku „W drodze”. Wahałem się, czy się do tego przyznawać, bo to oznacza, że już strasznie długo redakcja nie zmienia felietonisty, co może być odczy...
Nie tak dawno obchodziłem kolejne osiemnaste urodziny. Rzecz nie byłaby warta wzmianki w felietonie, gdyby nie to, że zupełnie niezależnie od siebie dwie grupy moich znajomych podarowały mi gadżety z wizerunkiem beboka. Przypadek? Choć w sumie byłym studentom...
Jakoś tuż po Bożym Narodzeniu, pewnie na skutek standardowego wówczas stanu przejedzenia, zapałaliśmy (mój nieoceniony wikariusz i ja) ochotą na żur. Sięgnąłem więc po bonclok i przygotowałem zakwas. Dla niewtajemniczonych: bonclok to kamionkowe naczynie zazw...
Od kilku dni towarzyszy mi pokusa, żeby pobawić się w proroka. Podjąłem z nią nierówną walkę, która przyniosła przynajmniej taki owoc, że przyszłości przepowiadać nie będę. Zadanie to zrobiło się zresztą prócz tego, że ryzykowne, to jeszcze ambiwalentne, bo z...
Nie mam totalnej obsesji porządku. Znoszę spokojnie bałagan w kuchni i w moich szpargałach. Ale bałagan w myśleniu znoszę zdecydowanie gorzej. Wobec zalewu apeli, oświadczeń, stanowisk, manifestów, plakatów i krzyków podczas ostatnich tygodni w głowie dudni m...
Jedną z konsekwencji bycia farorzem jest możliwość słuchania, a czasem słyszenia (bo nie wypada napisać „podsłuchiwania”) dialogów parafian. Różnią się one zasadniczo od dialogów studenckich z uniwersyteckich korytarzy. Między innymi dlatego, że profil wiekow...
Niedawno objąłem nowe obowiązki w zarządzie Fundacji św. Józefa. Wiąże się to między innymi z koniecznością regularnego bywania w Warszawie. Kusi mnie, żeby rozwinąć wątek Ślązaka w stolicy, ale jeszcze tym razem się oprę (choć na dłuższą metę opór jawi mi si...
Zwykle kiedy siadam do pisania, dzwoni telefon, ktoś się dobija do drzwi albo przypominam sobie, że miałem coś pilnego do zrobienia. Nie inaczej było tym razem. Szczęśliwie domofon odezwał się dopiero, gdy zaczynałem stawiać pytanie: „O czym by tu napisać?”. ...
Są takie śląskie wyrazy, które lubię szczególnie. Część z powodu ich brzmienia, część dla sprzężeń etymologicznych. Mam też zbiór swoich ulubionych ze względu na skojarzenia z dzieciństwem. Tytułowy fyrlok zdecydowanie do nich należy, choć i za brzmienie nale...
Nie znam się na polityce. Wiem, że to wyznanie w naszym kraju równe jest stwierdzeniu: „Jestem społecznie wykluczony”, ponieważ tematy polityczne tudzież parapolityczne zagospodarowują na tyle znaczącą część, jeśli nie świadomości, to przynajmniej ludzkich em...
Kilka tygodni temu na śląskiej prowincji pojawiło się dwóch nowych biskupów pomocniczych. Takie „pojawienie się” jest oczywiście procesem złożonym. Najpierw biskup katowicki poprosił, potem Rzym mianował, na koniec odbyły się święcenia, ale proszę się nie lęk...
W czasie kwitnienia kasztanowców w śląskich kościołach można zaobserwować ciekawe zjawisko. Z samego rana pojawia się grupa elegancko ubranych młodych ludzi. Druga mniejsza fala dociera wczesnym popołudniem. Podejrzewam, że podobna sytuacja ma miejsce także p...
W skeczu pewnego śląskiego kabaretu, w ramach skróconego procesu weryfikacji śląskiej tożsamości jednego z bohaterów, pada pytanie o to, czy oddaje on żonie w całości wypłatę, czyli tytułowy „geltak”. Rzecz nieprzypadkowa, bowiem w tradycyjnych śląskich rodzi...
Jeśli ktoś na widok tytułu pomyślał, że felieton będzie o jakiejś mało znanej starożytnej herezji, której wyznawcami byli właśnie fronkanie, to jest w błędzie. Sięgam znowu po wyraz ze śląskiej godki – rzeczownik od czasownika „fronkać”. Przeurocze to, moim z...
Obojętnie, czy podejdziemy od strony nauk (science), czy od strony nauk o człowieku (humanities), czy od strony teologii, zawsze nam wyjdzie, że człowiek jest zwierzęciem stadnym. Części teologów pewnie będzie nieswojo ze słowem „stadny”, więc preferować będą...
Na śląskiej prowincji – precyzyjniej: w archidiecezji katowickiej – trwa właśnie synod diecezjalny. Dla niewtajemniczonych: synod jest ciałem, które swoim działaniem przypomina nieco parlament. Delegaci – po części wyznaczeni przez prawo kanoniczne, po części...
W ostatnich tygodniach śląską prowincję odwiedziła znacząca liczba VIP-ów. U nas to niechybny znak, że albo jakieś wybory za pasem, albo znów będą reformować górnictwo. Tertium właściwie zupełnie non datur, poza oczywiście pandemonium zupełnym, czyli reformow...
W ubiegłym semestrze prowadziłem na pewnej śląskiej uczelni zajęcia dotyczące duchowości chrześcijańskiej. Adresatami byli studenci różnych kierunków i lat, w ramach dohumanistycznienia się. Wykorzystałem tę sytuację do swoich niecnych celów i poprosiłem o na...
Piszę te słowa krótko po rozpoczęciu roku akademickiego. Dopiero co dobiegła końca traumatyczna faza inauguracji tegoż – na śląskiej prowincji tym boleśniejsza, że uczelni mamy bez liku, więc inauguracyjny kalendarz, zwłaszcza u tych, którzy z urzędu na takic...
Felieton jako gatunek literacki daje możliwość, a nawet zachęca do uruchomienia pewnej dawki humoru. Dziś jednak – ostrzegam – będzie śmiertelnie poważnie, bez tytułowego chechranio, czyli chichotu. Przed kilkoma tygodniami powierzono mi kierowanie zespołe...
Pisanie felietonów do miesięcznika ma tę paskudną właściwość, że tekst należy oddać trzy tygodnie przed publikacją. A to oznacza, że albo trzeba się pogodzić z tym, że nie za bardzo można się odnosić do spraw bieżących, albo z ryzykiem, że tekst się zdezaktua...
Lojalnie uprzedzam szanownego czytelnika, że w tym tekście zamierzam się nieco odkleić od rzeczywistości, puścić wodze fantazji i pobujać w obłokach. Theological fiction nie jest gatunkiem szczególnie rozpowszechnionym – pewnie także dlatego, że teologię upra...
Nie tak dawno byłem świadkiem rozmowy na temat kampanii plakatowej, za pomocą której pewna grupa chrześcijan przypomina innym, że coś jest GRZECHEM. W kolejnych dniach okazało się, że dyskusja wokół akcji toczy się szerzej – w internecie, w telewizji i zapewn...
W moim rodzinnym mieście, na rzece stanowiącej jedną z granic śląskiej prowincji pojawiły się bobry. A właściwie nie tylko się pojawiły, ale i zamieszkały. Jednocześnie też zamieszkały w mojej głowie, bo od jakiegoś czasu po niej chodzą. Ale po kolei. Kto ...
Kiedy będziecie Państwo czytali ten felieton, minie już miesiąc od antyhalloweenowego wzmożenia, które powoli przybiera w Polsce postać nowej (świeckiej?) tradycji. Jednym z argumentów przeciwko świętowaniu Halloween jest to, że przy okazji są promowane lu...
Wielki Post trwa w najlepsze, pokutujemy aż furczy. Prócz postnych standardów, takich jak gorzkie żale czy droga krzyżowa, w parafiach – w zależności od kreatywności duszpasterzy i świeckich – pojawiają się też inne, bardziej lub mniej wymyślne nabożeństwa. N...
Chyba zacznę dziś od marudzenia. Miesiąc temu napisałem felieton Theological fiction, w którym podzieliłem się swoim marzeniem o decentralizacji organizacji kościelnej (nieco na wzór dawnej struktury patriarchatów). Wszystko byłoby w porządku, gdyby nie papie...
Nie tak dawno Konferencja Episkopatu Polski zakazała praktyki tak zwanej spowiedzi furtkowej. Akt ten nie dokonał się na śląskiej prowincji, więc przez chwilę się wahałem, czy wypada mi podejmować temat w tym cyklu. Ale na szczęście bp Andrzej Czaja, przewodn...
Przyznaję się od razu: to będzie tekst inspirowany tym, co papież Franciszek powiedział w Krakowie. Ostrzegam lojalnie, bo jeśli ktoś ma już alergię na komentarze po Światowych Dniach Młodzieży, to lepiej niech nie czyta. Niemniej, nie będzie ani o młodzieży,...
Rzecz dzieje się na pewnym śląskim uniwersytecie. W związku z pięćsetleciem wystąpienia Marcina Lutra zorganizowano konferencję naukową. Na plakacie ją zapowiadającym widnieje rzecz jasna podobizna reformatora. Któregoś dnia przyglądam mu się uważnie i mam wr...
Jest czwarta nad ranem. Siedzę w kaplicy domu rekolekcyjnego pallotynów w Ząbkowicach Śląskich. Przed Najświętszym. Od wczoraj chodzi mi po głowie przeuroczy fragment z Franciszkowego Christus vivit, komentujący werset z Księgi Joela: „Starcy wasi będą śnili,...
Gorączkowe poszukiwania Bardzo Ważnego Tematu do lutowego felietonu przerwało mi znienacka spotkanie stworów, których inaczej zakwalifikować nie umiem, jak tylko przez odniesienie do kreatur znanych z poślednich raczej horrorów – zombi. Ogarnął mnie lęk, że m...
Od kilku tygodni na gmachu katowickiego Wydziału Teologicznego wisi baner zachęcający do studiowania teologii (między innymi). I choć z plakatu spogląda na mnie troje uśmiechniętych ludzi w wieku na oko rekrutacyjnym, to jakoś żadne optymistyczne myśli nie ci...
Opuściłem na chwilę śląską prowincję. Siedzę w British Museum przed asyryjskimi płaskorzeźbami z VII w. p.n.e. przedstawiającymi polowanie na lwy. To taki kącik w tej części ekspozycji, do którego dociera mniej oglądaczy. Można w zachwycie posiedzieć. Dwa met...
Kilka dni temu, przygotowując wykłady z historii teologii, trafiłem na stwierdzenie jednego z autorów, który zauważył, że historycy różnią się w opiniach co do precyzyjnego datowania początku okresu oświecenia. Pomyślałem sobie złośliwie: więc nie wiadomo dok...
„Rzykanie” to po śląsku modlitwa. O tym, że w ogóle „trza rzykać”, czytelników „W drodze” raczej nie trzeba przekonywać, chodzić więc będzie o pewną szczególną intencję. Nim ją jednak wyjawię, proszę o chwilę cierpliwości – wstęp do tego będzie nieznośnie aut...
Stereotypy są paskudne, wiem o tym. Dlatego Szanownego Czytelnika proszę o wybaczenie – zaraz bowiem przywołam jeden z nich. Otóż istnieje – nie wiem, czy bardziej wyidealizowany, czy dość mocno autoironiczny sielski obraz śląskiej prowincji, na który składaj...
Śląska prowincja jest zielona. Narracja o „czarnym Śląsku” jest tylko poniekąd prawdziwa: w erze, nazwijmy ją delikatnie, przedekologicznej rzeczywiście ilość sadzy (i innych niechlubnych produktów spalania) opadająca w części przemysłowej była znaczna, co na...
W katowickiej części śląskiej prowincji powoli kończy się synod. Po zdecydowanie pasjonującej części merytorycznej przyszła nieuchronnie część redakcyjna: posynodalny dokument trzeba przygotować do druku. Jako że wyrosłem na godce, polszczyzna literacka wpędz...
Podczas korekty mojego poprzedniego felietonu czujność redakcji wzbudziło słowo „ćmok”, którego użyłem na określenie głupka. Pojawiły się opinie, że w śląskiej godce słowo to w tym znaczeniu nie występuje. Na szczęście powołanie się na słownik wystarczyło, by...
Podejrzewam, że tytuł „Granice autonomii” w cyklu „Śląska prowincja” może niebezpiecznie naprowadzać na treść. Niebezpiecznie, bo błędnie. Nie, to nie będzie tekst o autonomii Śląska. No może trochę – bo jak już na nią zeszło, to warto przypomnieć, że autonom...
