Marcin Cielecki

Uprzedzano: „Nie należy patrzeć bezpośrednio na rozbłysk, lecz odwrócić się dopiero po nim i obserwować chmurę. Należy zostać na ziemi, dopóki nie przejdzie fala uderzeniowa (dwie minuty)”. Niektórzy naukowcy zignorowali rozkazy dla żołnierzy i założyli okula...

Nie pojadę już do Izraela. Nie pojadę już do Izraela, który znałem, bo już go nie ma. Ilekroć będę jeszcze w Izraelu, widzieć go będę już w inny sposób. Rashid Khalidi dał mi nowe okulary. I teraz widzę wyraźniej, widzę więcej: cierpienia, bezradności, wy...

Dzieci, wieczny z nimi kłopot. Najpierw są ciągle za małe i zabierają czas. Później są niby większe, a nieustannie wymagają uwagi. Życie dorosłego jednak nie zwalnia, wręcz przeciwnie, kurczy się coraz bardziej, zatem aby podarować jedno i drugie, wpierw ...

Jeszcze jedna książka o początkach chrześcijaństwa? Patrzę na stojącą na półce pięciotomową Historię Kościoła pod redakcją Rogiera, Auberta, Knowlesa wydaną w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku przez Pax. Równocześnie udaję, że nie dostrzegam wciąż n...

Taki konflikt, jak II wojna światowa, nie może się skończyć ot tak. Dogorywa, podnosi swój łeb, umiera wielokrotnie – zupełnie jakby nie potrafił umrzeć raz a dobrze. Co więcej: tak jak umiera raz po raz, tak samo zdaje się zaczynać wiele razy. Na czar...

„Jestem chrześcijaninem” – miał odpowiadać przesłuchiwany w 177 roku Vienne na każde z zadanych mu pytań. Żadnego statusu, żadnych znajomości. Nie podał też miejsca urodzenia, tajemnicą okrył swój wiek. Zupełnie jakby to wszystko było nieważne, bo ginęło ...

Istnieje pewien rodzaj specyficznego oczekiwania, literacki sposób bycia na progu. To wyczekiwanie czytelnika na pisarza. Naprawdę interesujący jest nie ten pisarz, który z przeraźliwą regularnością wydaje książki. Kto czyta i kto naprawdę czeka na kolejn...

Odwrócić się na pięcie i ruszyć. Za plecami zostawić wszystko, co znane: dom z jego wiążącymi obowiązkami, codzienność pracy, powtarzalność tych samych twarzy. Powiedzieć przez ramię: „Wystarczy” temu, co znane, zaś temu, co przed sobą, z zawadiackim uśmi...

To, co wydarza się w bożonarodzeniowej szopce, jest absolutnym przeciwieństwem wszystkiego, co chciwe, wyrachowane, wyliczone co do grosza. Bóg nie żałuje; On jest rozrzutny do marnotrawstwa. Ponieważ nie możesz podróżować nieustannie, dokądś musisz do...

Corocznie w Polsce wydaje się około trzydziestu tysięcy książek. Przynajmniej tyle nowości notuje Biblioteka Narodowa. Na łamach miesięcznika prezentujemy zaledwie niewielki ułamek tej nieprawdopodobnej liczby, szukając rzeczy godnych polecenia i dłuższego za...

Rozpoczęcie lektury biografii od ostatniej strony, przekornie, jakby się czytało powieść detektywistyczną, nie przynosi ukojenia. Nie ten gatunek, nie te zasady. Niemniej warto pójść czasem pod prąd, zresztą może i tak czytałby Antoni Słonimski książkę o ...

Akt twórczy nie jest rzeczywistością, za którą się nic nie płaci. Przeciwnie, jeśli żyje się twórczo tak intensywnie jak Herbert, geniusz poezji, to cena jest coraz wyższa, a ciągłe napięcie duchowo-psychiczne spotęgowane do maksimum. Gdyby pozostawił ...

Raskolnikow – tyle mniej więcej wiedziałem o starowierach. Powtarzałem za Fiodorem Dostojewskim, że nazwisko studenta, co filozofował siekierą, znaczy tyle co „schizma” (raskoł). Pęknięty, rozdarty, rozdwojony – zupełnie zdrowy, czyli integralny i pełny, ...

Richard Rohr – tak, ale z umiarem. Polski czytelnik może cierpieć na nadmiar publikacji amerykańskiego franciszkanina, który od dekady wydawany jest u nas regularnie. W krótkim czasie otrzymaliśmy zbyt wiele książek tego autora. Dodajmy od razu: zbyt wiel...

Na sztandary się nie nadawał, a im bardziej jakaś władza chciała go na nich umieszczać, tym bardziej podkreślał swoją przynależność do republiki poetów, monarchii wolnego słowa, otwartego na oścież cesarstwa świata. Świat się już kończył przynajmniej k...

Wyobrażałem sobie, że zacznę tę recenzję w taki sposób: Szanowni Czytelnicy, proszę, żeby podniosły rękę osoby, które znają osobiście kogoś, kto odszedł (formalnie albo tylko czasowo) z Kościoła. Dziękuję, już policzyłem. A teraz proszę, aby podnieśli ręk...

Kto raz był wyśmiany, będzie wyśmiewał innych. Bez litości, aby nikt nie zaśmiał się zeń po raz wtóry. Ulubione zajęcie Gombrowicza? Strojenie min do lustra. Jak wspominają świadkowie, miał ich tysiące i to na każdą okazję. Błazen, filozof, miłośnik mu...

Wszyscy jesteśmy z transformacji, powtarza jak refren Michał Przeperski. Znam ten refren, ale dopiero teraz rzeczy majaczące na polu własnej intuicji zostały nazwane przez kogoś obok bardzo konkretnie. Kiedy wypowiadamy hasło „okrągły stół”, dopowiadamy natyc...

Dwie kobiety patrzące na siebie z przeciwległych urwisk nie są tą samą osobą. Ich biografie są jednak niebezpiecznie podobne. Atara to kobieta, która stoi po lewej stronie. Ubrana jest w czerwoną sukienkę i właśnie osiąga połowę swego życia, a to oznacza, że ...

Mam wrażenie, że najnowsza książka Chantal Delsol Koniec świata chrześcijańskiego, która właśnie ukazała się w księgarniach, w rzeczywistości została napisana przynajmniej kilkanaście lat wcześniej. Rozwiązanie tej zagadki widzę w książce Franza-Xavera Kaufma...

Nie ufam takim książkom. Takim, które niespodziewanie wyfruwają z szuflad nieboszczyka lub wychodzą nagle z cienia. Do pierwszych zaliczam istne „wietrzenie biurka”, które stało się udziałem choćby Leszka Kołakowskiego. Po śmierci filozofa otrzymaliśmy kilka ...

Zmęczenie i wypalenie, wieczne poczucie bycia spóźnionym. Do tego przebodźcowanie: za głośno, za szybko, za dużo. Presja czasu i zawiedzionych własnych oczekiwań. Że waga znowu pokazuje za dużo, że haluks wyskoczył nie wiadomo jak i kiedy, że ciało żyje swoim...

Kryzys Kościoła, koniec chrześcijaństwa – mówią niektórzy. Wsłuchuję się uważnie w te głosy, odkrywam w nich swoje niepokoje, ale też jestem ciekawy tego, co mają do powiedzenia przedstawiciele Kościoła. Zdecydowana większość duszpasterzy twierdzi, że kryzys ...

Gdy tylko pojawiła się zapowiedź książki Jacka Leociaka, wiedziałem, że muszę ją przeczytać. Tym bardziej że anonsowana była takim fragmentem: „Rudolf Höss, komendant Auschwitz-Birkenau – powracający na łono Kościoła katolickiego, skruszony, przystępujący ...

Ona będzie mówić na nią „ta druga”, „dziewczynka udająca kobietę”, „ona” albo „flama”. Nigdy nie zwróci się do niej po imieniu i nigdy jej nie zaakceptuje. Woli mówić przez nią, ponad nią, jakby jej nie było. Jakby była tym, czym jest w istocie – błędem – tyl...

Kiedy czytam książkę Ilony Wiśniewskiej, za oknem jest upalne lato; termometry prężą się, pokazując temperaturę przekraczającą trzydzieści stopni. Zapewne właśnie tak to sobie zaplanował wydawca – aby czytelnik mógł się schłodzić w reportażu Migot. Z krańca G...

Nocne życie, samotne i kontemplatywne – tak wyobrażam sobie pracę tłumacza. Zawsze przy biurku, a na nim lampa, ustawiona barykada ze słowników; kawa i kubek z ołówkami, koniecznie kolorowymi. I stosy książek, wydruków, próbek tekstu, zza których nie widać cz...

Ćwiczenia ze szczęścia, ks. Grzegorz Strzelczyk, Znak, Kraków 2020, s. 256 Mam problem ze szczęściem. Gdy ks. Grzegorz Strzelczyk pyta w książce, kto jest szczęśliwy, i zachęca do podniesienia ręki, moja ani drgnie. Tak, wiem, dałem sobie w...

Obawiam się takich książek. Onieśmiela mnie ich rozmiar, obezwładnia temat. Lektura nie przynosi ulgi, nie udziela odpowiedzi, złośliwie mnoży pytania lub okrutnie redukuje do jednego: dlaczego? Trudno rozmawiać o takich książkach, już lepiej milczeć. Trudno ...

Jaka książka o psalmach może być wiarygodna? Tylko taka, która jest pisana przez człowieka często pochylającego się nad psałterzem. Bardziej niż zawodowych egzegetów mam na myśli kogoś, kto przejął się swoją wiarą i stawił czoło psalmom. Nie popis erudycji mn...

Sławomir Mrożek, Dziennik, tom 1: 1962–1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010, s. 732 Pod datą 16 października 1968 roku zapis: ”Dwadzieścia lat temu zacząłem pisać mój dziennik, najpierw spalony, zaniedbywany, prowadzony, jeśli pro...

Piotr Kobza, Polskie rekolekcje, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010, s. 328 Można by pomyśleć, że ksiądz Borys, bohater Polskich rekolekcji Piotra Kobzy osiągnął wszystko, co można zdobyć, wspinając się po szczeblach kościelnej kar...

Stanisław Zasada, Generał w habicie. Opowieść o siostrze Małgorzacie Chmielewskiej i Wspólnocie Chleb Życia, Znak, Kraków 2010, s. 224 O siostrze Małgorzacie Chmielewskiej krążą legendy jak apokryfy. Pierwszą opowieścią, jaką usłyszałem...

Krystyna Czerni, Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego, Znak, Kraków 2011, s. 444 Nietoperz w świątyni – zżymam się na tytuł, nie zaś na książkę, na którą od dawna czekałem. Tak, widziałem nieraz jak motyl, nietoperz lu...

Wroniec jest bajką napisaną dla dorosłych, którym stan wojenny zabrał coś z dzieciństwa. I dla dzieci tamtych dzieci. Jednak tego, czy Wroniec jest lekturą dla tamtych dorosłych z grudniowej nocy polsko-jaruzelskiej, nie jestem już taki pewien. Aby przyjąć...

Zbigniew Podgórzec, Rozmowy z Jerzym Nowosielskim. Wokół ikony – Mój Chrystus – Mój Judasz, opracowanie i wstęp Krystyna Czerni, Znak, Kraków 2009, ss. 444. Jerzego Nowosielskiego przepytano już niemal ze wszystkiego. Dwie najważniejsze...

Thomas Merton, Księga godzin, pomysł i opracowanie Kathleen Deignan, przeł. Tomasz Dzikowski, Wydawnictwo Homini, Kraków 2009, s. 272 „Jeśli nie możecie odmówić wszystkich godzin liturgicznych, wystarczy modlić się tyle, ile zdołacie – ...

  Andrzej Franaszek, Miłosz. Biografia, Kraków 2011, s. 960 Był w nim żywioł, który teraz, po latach, próbuję zrozumieć. Niezwykła witalność, tak wielka, że jego życie zamknęło w sobie stulecie. Doprawdy, żyliśmy w wieku Miłosza...

Zbigniew Mikołejko, W świecie wszechmogącym. O przemocy, śmierci i Bogu, W.A.B., seria: z wagą, Warszawa 2009, s. 432 Wychodząc z domu, weź ze sobą książkę Mikołejki. Czytaj na przystanku, czytaj w autobusie lub czekając na spotka...

Imre Kértesz, Dossier K., przeł. Elżbieta Sobolewska W.A.B., Warszawa 2008, s.192 W moich prywatnych notowaniach Dziennik galernika Imre Kértesza zajął bardzo wysokie miejsce. Stał się dla mnie tak ważny, że cokolwiek czytałem, zaraz...

Michał Zioło OCSO, Dziennik Galfryda, Wydawnictwo W drodze, Poznań 2009, s. 220 Przyklejono mu etykietkę „polski Merton”. W którymś ze swoich tekstów stwierdził, że nietrudno przedstawić życie klasztorne jako swego rodzaju egzotykę. Wy...

„Teologia Polityczna” ze zdjęciem z ekranizacji Wesela Wyspiańskiego na okładce pyta, czy Polska jest podmiotem czy przedmiotem swojego losu? Czy potrafimy jeszcze decydować o sobie, czy może zgubiliśmy lub oddaliśmy nasz złoty róg? Numer „TP” ot...

Cees Nooteboom, Drogi do Santiago, przeł. Alicja Oczko, W.A.B. Warszawa 2007, s. 404 „Na miejscu wynajmę samochód i w poprzek, przez całą szerokość Hiszpanii, albo zbaczając na bezdroża, po raz trzeci w życiu pojadę do Santiago de...

Ks. Wacław Hryniewicz OMI, Karol Karski, ks. Henryk Paprocki, Credo. Symbol naszej wiary, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009, s. 336 Wyznanie wiary – Symbol, Credo – staje się dziś nie lada wyzwaniem. Największe emocje wzbudza wśród samych chrze...

Nie tylko musimy znaleźć czas na modlitwę, bo tego koniecznie potrzebujemy, ale i dlatego że Bóg ma do tego prawo. Człowiek jest z natury swej i powołania adoratorem i znawcą Boga. Musi mieć na to czas. Kiedy stał się „moim”? Pozostaje mgli...

J.M. Coetzee, Dziwniejsze brzegi. Eseje literackie 1986–1999, przeł. Anna Skucińska, Znak, Kraków 2008, s. 400 Gdyby potraktować Dziwniejsze brzegi Coetzee’ego jako autorski kanon literatury współczesnej, niechybnie musiałbym spalić się ze ...

Abraham Joshua Heschel, Bóg szukający człowieka. Podstawy filozofii judaizmu, przeł. Albert Gorzkowski, Wydawnictwo Esprit, Kraków 2008, s. 544 Nie wiedziałem, czego się spodziewać, przystępując do lektury. Nie przekonywał mnie tytuł – Bóg ...

Czy Polską rządzą dwie trumny? – to pytanie przykuwa i rozpala, być może, jedyny spór intelektualny, który pozostając nierozwiązany, trafił do podręczników. Roman Dmowski i Józef Piłsudski, ich wizje ojczyzny, obydwie zawieszone, niedokończone. Gł...

Czas ciekawy, czas niespokojny. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Zbigniew Mentzel, cz. 1, s. 276, cz.2, s. 192, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007–2008 Wobec deklarowanej wielokrotnie niechęci do rozważań autobiograficznych ta książka musiała wzb...

Jesus Camp (Obóz Jezusa), reż. Heidi Ewing i Rachel Grady, USA 2007 Do kaplicy wchodzi mężczyzna w średnim wieku. Jego słuchacze to dzieci w wieku od 9 do 15 lat. Mężczyzna zaczyna przemawiać cichym głosem: „Dziś będę rozmawiał by...

Śmierć? Każdemu polecam!, Joachim Badeni w rozmowie z Aliną Petrową-Wasilewicz, Dom Wydawniczy Rafael, Kraków 2007, s. 160 Zdaje się – nie ma śmierci. Wyjechała na atrakcyjną wycieczkę zagraniczną po uprzednim liftingu, za bagaż miała viagr...

Rok 1968 to przede wszystkim dwa miesiące: marzec i maj. Pierwszy zapisał się protestami studentów w Polsce, drugi wystąpieniami o zróżnicowanym charakterze – strajkami, zamachami, manifestacjami – większości ich zachodnich rówieśników. Po czte...

Zamieszkać w dojo. Niczego, co zbędne. Drewniana podłoga, równie wygodna i do ćwiczeń, i do spania. Do ćwiczeń prosty ubiór – dobok, karategi – nic, co miałoby cokolwiek wspólnego z kieszeniami, modą, czasem. Portret nauczyciela, a pr...

Peter Brown, Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie, przeł. Ireneusz Kania, Homini, Kraków 2006, s. 518 O takich książkach mówi się, że są „fundamentalne” już w momencie ich ...

Norman Davies, Europa – między Wschodem a Zachodem, przeł. Bartłomiej Pietrzyk, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007, s. 352 Nowa książka Normana Daviesa Europa – między Wschodem a Zachodem nie będzie zapamiętana jako ważne dzieło, nie wniesi...

Sporo zamieszania w redakcji „Frondy” – nowy (stary) naczelny, nowy (nowy) rysownik – dziwnym trafem wyszło zawartości podwójnego numeru na dobre. Bloków tematycznych jest kilka, a każdy bardzo ciekawy. Czy katolicy potrafią się cieszyć mał...

Elżbieta Przybył, Prawosławie, Znak, Kraków 2006, s. 252 Zawsze ciągnęło mnie do prawosławia. Piękno ikon, niezwykły śpiew cerkiewny czy trudna historia, zwłaszcza współczesna, nie pozwalały mi przejść obojętnie wobec chrześcijańskiego Wsch...

Adolphe Gesché, Przeznaczenie, przeł. Agnieszka Kuryś, Wydawnictwo W drodze, Poznań 2006, s. 236 „Adolphe Gesché, Adolphe Gesché” – słyszę wokół siebie rozentuzjazmowane głosy. Zatem ja, z przekory, omijam Adolphe’a Geschégo szerokim ł...

Nie zdążyłem ochłonąć po poprzednim numerze „Teologii Politycznej” poświęconej bezkrólewiu po śmierci Jana Pawła II, gdy już pojawia się kolejny. Niegdyś narzekałem, że poszczególne zeszyty wydawane w formacie i objętości porządnej książki ukazują s...

Imre Kertész, Dziennik galernika, przeł. Elżbieta Cygielska, W.A.B., Warszawa 2006, s. 255 Zakończona lektura. Odkładam książkę na bok i spoglądam raz jeszcze na okładkę. Imre Kertész dotyka ronda kapelusza – aby się przedstawić czy za...