W finałowej scenie powieści Jurija Andruchowycza Rekreacje dochodzi do następującej sytuacji. W Czartopolu trwa Święto Ducha Zmartwychwstałego, czyli ukraiński festyn ludowy, w ramach którego na fali pierestrojki artyści manifestują swe przywią...
Uczestniczyłem niedawno za granicą w mszy świętej odprawianej w obrządku ormiańskim. Przed Podniesieniem kapłan zdjął z nóg obuwie i podczas Przeistoczenia stał bez butów. Niczym Mojżesz przed krzewem gorejącym, przejęty bojaźnią i dr...
Przebywałem akurat w Lizbonie, a mój telefon komórkowy aż pęczniał od SMS–ów, w których pewien znajomy informował mnie o dramatycznej sytuacji wokół lustracji duchownych w Polsce. „Serce aż boli, co ludzie mówią”, żalił się, by potem donosić w alarmistycznym ...
Kilkanaście lat temu, gdy mieszkałem we Lwowie, miałem znajomego, który był aktywnym monarchistą. Jako kandydata do ukraińskiego tronu popierał Olelka II, generała armii hiszpańskiej, urodzonego w Kongu Belgijskim. Pewnego razu zaproponował mi przyjęcie ...
Rozmawiałem niedawno z pewną kobietą o temperamencie feministycznej teolożki, która wyznała mi, że jako przedstawicielce płci pięknej trudno jest jej utożsamić się z Bogiem przedstawianym zazwyczaj jako mężczyzna. Jeśli chodzi o Stwórcę, t...
19 czerwca papież Benedykt XVI ogłosił w Watykanie rozpoczęcie Roku Kapłańskiego, którego patronem został św. Jan Maria Vianney. Tak się składa, że dzień wcześniej znalazłem się w Ars – małej wiosce pod Lyonem, w której ów święty był przez 41 l...
Czy Chrystus był niekonsekwentny? Podczas Kazania na Górze powiedział: „jeśli cię kto uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi”. Kiedy jednak został pojmany, to w trakcie przesłuchania przed arcykapłanem, gdy jeden ze sług uderzył Go w twarz, Jezus nie nad...
Są książki, które odmieniają ludzkie życie. Często są to dzieła świętych pociągające czytelników głębią życia duchowego, jak Wyznania św. Augustyna, Dzieje duszy św. Teresy czy Dzienniczek św. Faustyny. Być może dyskretny początek pochodu przez dusze jednej z...
Podczas swej niedawnej podróży do Stanów Zjednoczonych przebywałem przez kilka dni w Oregonie. W stolicy tego stanu, Portland, miałem okazję przyjrzeć się z bliska, jak funkcjonuje pierwsza w USA diecezja, która ogłosiła bankructwo. Krok t...
Kiedy jestem w Moskwie, staram się odwiedzić Andrieja Kuriajewa. Jest on diakonem Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i mówi się o nim, że dzierży rząd dusz w rosyjskim prawosławiu. Mimo swojego młodego wieku – ma zaledwie czterdzieści lat – na...
Akcję swojej kryminalnej powieści Azazel Borys Akunin umieścił w XIX-wiecznej Moskwie – sześć lat przed śmiercią Fiodora Dostojewskiego. Sensacyjna intryga wydaje się pretekstem do odmalowania rosyjskiego pejzażu mentalnego, uczuciowego i duchowego. Jeden tyl...
Podczas niedawnego pobytu w Bratysławie postanowiliśmy wspólnie z Piotrem Semką odwiedzić Mariankę – jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych na Słowacji, znane także pod nazwą Marienthal. Pożyczyliśmy samochód od miejscowych franciszkanów i ruszyliśmy w...
Prawosławni teologowie, z którymi spotykałem się w Rosji, powtarzali mi, że to nie człowiek wybiera ikonę, lecz to ona wybiera człowieka. O prawdziwości tego stwierdzenia mogłem się przekonać przed 10 laty, kiedy byliśmy z żoną w Grecji. Odwiedziliśmy wówczas...
Przy okazji obchodzonego w grudniu Międzynarodowego Dnia Wolontariatu media podawały interesujące dane. Najbardziej utkwiła mi w pamięci informacja o tym, że w Stanach Zjednoczonych aż 40% obywateli angażuje się w działalność publiczn...
Rozmawiałem niedawno z Tomasem Molnarem, węgierskim filozofem politycznym, od kilkudziesięciu lat mieszkającym w Stanach Zjednoczonych. Rozmowa dotyczyła sytuacji współczesnych chrześcijan, którzy dzisiaj znów – tak jak wyznawcy Chrystusa na początk...
Wszystko w tej historii pasuje jak ulał do średniowiecznych legend. Nie wiemy nawet dokładnie, kiedy się wydarzyła. Zapisy w kronikach mówią jedynie, że było to w VIII wieku. Nie znamy też imienia głównego bohatera. Nie wymienia go żaden dziejopis. Wiadomo ty...
Spotkałem niedawno na Ukrainie starego chłopa, który opowiedział mi następującą historię: – Ojciec mój miał konia, a ten koń był jego najlepszym przyjacielem. Zawsze jako pierwszy rozpoznawał, kiedy ojciec jest smutny. Podchodził wtedy do niego, kładł...
Jednym z XX–wiecznych filozofów, do których najczęściej odwołują się publicyści sympatyzujący z prawicą, jest José Ortega y Gasset – intelektualny prekursor liberalnego konserwatyzmu, arystokrata ducha, autor profetycznych dzieł Bunt mas i Dehu...
Znieść celibat księży. To jedno z najczęściej pojawiających się żądań pod adresem Kościoła katolickiego, wysuwanych przez kręgi lewicowo–liberalne. Autorzy tego postulatu powołują się na prawa człowieka, zwłaszcza zaś na wolność sumienia. Argumentują, że...
Ostatnio na zlecenie pewnej międzynarodowej organizacji katolickiej przygotowywałem raport na temat stosunku Kościoła w Europie do mniejszości muzułmańskiej. Według różnych szacunków na naszym kontynencie żyje obecnie od 20 do 25 milionów wyznawców islam...
Jechaliśmy właśnie z Abu Dabi do Dubaju, gdy nagle samochód zaczął zjeżdżać na pobocze. Nasz kierowca omal nie zasnął ze zmęczenia za kierownicą. Musieliśmy zatrzymać się na pobliskiej stacji benzynowej, żeby mógł się napić red bulla i wypalić papie...
Niedawna beatyfikacja przez Benedykta XVI ofiar wojny domowej w Hiszpanii była największym zbiorowym wyniesieniem męczenników do chwały ołtarzy w historii Kościoła. Podczas tej wojny w latach 1936–1939 formacje lewicowe, zwane potocznie republikanami, zgładzi...
Czy chusta z Manoppello jest najcenniejszą relikwią chrześcijaństwa, płótnem pogrzebowym Chrystusa, zaginioną Weroniką (vera ikon)? To pytanie zadawałem sobie po lekturze książki Boskie Oblicze niemieckiego watykanisty Paula Badde oraz po spotkaniu z autorem,...
Darek Malejonek, jeden z liderów chrześcijańskiej grupy rockowej 2 Tm 2,3 opowiadał mi następującą przygodę, która spotkała go kiedyś podczas koncertu. Otóż w czasie jego występu na scenie doszło do „przebicia prądu”. Śpiewał więc piosenki, trzymają...
Wiele razy przemierzałem różne Drogi krzyżowe. Pamiętam monumentalne rzeźby na Jasnej Górze, równo przystrzyżoną murawę soczystej zieleni w Miejscu Piastowym, usypaną z kamieni Golgotę w Licheniu. Zawsze było to miejsce wydzielone, osobne. Pano...
O tym, że Jan Paweł II dokonał największej liczby kanonizacji i beatyfikacji w dziejach Kościoła, rozpisują się wszyscy jego biografowie. Rzadko kto jednak wspomina o tym, że rozszerzył on także obowiązujące kryteria świętości, zwłaszcza z...
Stoję na murach twierdzy w Kamieńcu Podolskim, spoglądam na malowniczy kanion Smotrycza, a gdzieś w głowie szumi mi pieśń: „Stepie szeroki, którego okiem nawet sokolim nie zmierzysz”. Podchodzę do wieży zwanej dziś Basztą Wołodyjowskiego i ...
Nigdzie chyba nie da się dokładniej zaobserwować szczytu i upadku malarstwa europejskiego, niż przebywając w Wenecji, a zwłaszcza odwiedzając znajdujące się w sąsiedztwie budynki Gallerie dell’Accademia oraz Collezione Peggy Guggenheim. Ni...
Niedawno w katedrze świętego Bawona w Gandawie miałem okazję podziwiać najsłynniejszy chyba ołtarz średniowiecza, namalowany w XV wieku przez niderlandzkiego mistrza Jana van Eycka. W XVI stuleciu Karel van Mander opisywał, że ołtarz ganda...
Jan Paweł II w swej książce Przekroczyć próg nadziei napisał, że jeśli w świecie z jednej strony jest „obecna ewangelizacja, to z drugiej strony jest w nim także obecna potężna antyewangelizacja, która ma też swoje środki i swoje...
Spacerując po Oksfordzie, człowiek na każdym kroku natyka się na ślady chrześcijańskiej przeszłości tego miasta. Może oglądać ambonę, z której głosił kazania błogosławiony Duns Szkot, może zastukać do drzwi celi, w której mieszkał jako wikary Henry ...
Dlaczego Chrystus przemienił swoją krew akurat w wino? Jest przecież tyle napojów na świecie – choćby woda, mleko, ocet czy oliwa – a On wybrał „owoc winnego krzewu i pracy rąk ludzkich”? Skoro w tej właśnie cieczy materia dostąpiła takiej sakralizacji, że st...
Ze swej podróży do Ziemi Świętej w Roku Jubileuszowym zapamiętałem szczególnie jedno zdarzenie. Grupa Polaków, wśród której się znajdowałem, wyruszała znad Jeziora Galilejskiego na spotkanie z Janem Pawłem II na Górze Błogosławieństw. Obok nas szli chrześcija...
Byłem niedawno na Zakarpaciu. To najdalej wysunięty na zachód skrawek Ukrainy, wciśnięty między Polskę, Słowację, Węgry i Rumunię, zamieszkany przez wieloetniczną i wielowyznaniową ludność, od wieków żyjącą ze sobą w pokoju. Przez wieki ziemie ...
Matka Boża, która ukazała się trójce portugalskich dzieci w Fatimie, z pewnością nie przestrzegała political correctness. Po pierwsze – głosi się, że Kościół nie powinien wtrącać się do polityki, Maryja zaś mówiła m.in. o sytuacji politycznej i...
Zwieńczeniem Roku Herbertowskiego w rodzinnym mieście poety była gra miejska, którą wymyśliłem i zorganizowałem dla uczniów polskich szkół we Lwowie. W stolicy Galicji Herbert mieszkał dwadzieścia lat (od urodzenia w 1924 roku do wyjazdu w...
Wśród Żydów w diasporze rozpowszechniona była następująca legenda: Asyryjczycy wzięli do niewoli dziesięć plemion Izraela i osiedlili je w dalekiej krainie po drugiej stronie rzeki Sambation. Rzeka ta była niemożliwa do przejścia przez sześć dni w tygodniu: g...
W najnowszych dziejach Polski istnieje tradycja periodyzacji, której główny wyróżnik stanowi pojęcie „pokolenia”. Zazwyczaj jest ono związane z przełomowym wydarzeniem historycznym, którego przeżycie stało się dla całej generacji tak ważnym doświadczeniem zbi...
Kilkanaście miesięcy temu spotkałem znajomego, z którym zaczęliśmy rozmawiać o miejscu Polski w Europie. Zaabsorbowało nas zwłaszcza pytanie, czy rola Polaków w Unii Europejskiej ma polegać tylko na czerpaniu korzyści materialnych, czy też...
Niedziela Palmowa to początek najważniejszego wydarzenia. To początek karnawału. Kulminacja imprez rozrywkowych następuje w Wielki Piątek i Wielką Sobotę – nikt nie musi iść nazajutrz rano do pracy, można się więc hucznie zabawić. Na rynku, obok koś...
20 listopada jeszcze do niedawna był w Hiszpanii datą niezwykłą. To właśnie 20 listopada 1936 roku republikanie zamordowali w więzieniu w Alicante założyciela i przywódcę narodowosyndykalistycznej Falangi – José Antonio Primo de Riverę, kt...
Byłem prawdopodobnie ostatnim przedstawicielem mediów, któremu publicznej wypowiedzi przed swoją śmiercią udzielił arcybiskup Kazimierz Majdański. Sędziwy hierarcha zmarł kilka miesięcy temu w wieku 91 lat. Od dawna leżał chory i nie udzielał wyw...
Swego czasu kręciłem dla telewizji publicznej film na temat skutków pornografii. Podczas zdjęć dotarło do mnie nagle, jak konkretnie można zrozumieć istotę czyśćca. Akurat dzień wcześniej pytał mnie o to pewien młody człowiek, ale nie potrafiłem mu udzielić p...
Komunikaty ONZ na temat sytuacji w Sudanie od lat nie robią na nikim większego wrażenia. Wysoki Komisarz ONZ ds. Uchodźców alarmuje, że w kraju tym rozgrywa się dziś największa humanitarna tragedia świata. Od 1956 roku na skutek działań zbrojnych st...
To zadziwiające – od niemal dwóch tysięcy lat żyjemy w cywilizacji chrześcijańskiej, której „aktem założycielskim” była śmierć Jezusa na krzyżu, a przecież większość ludzi na świecie, w tym także chrześcijan, nie wie, jak naprawdę umarł Chrystu...
Sto lat temu Gilbert Keith Chesterton napisał powieść Kula i krzyż, która opowiada o pojedynku między wojującym ateuszem a żarliwym katolikiem. Ten spór pomiędzy człowiekiem gorącym a zimnym spotyka się z niezrozumieniem i obojętnością w świecie, który pozost...
Przez dziewiętnaście wieków niemożliwe było bycie zarazem Żydem i chrześcijaninem. Czy obecnie się to zmieni? Zapowiedzią takiego stanu rzeczy może być powstanie w Izraelu hebrajskojęzycznego duszpasterstwa katolickiego. Do tej pory chrześcijaństwo ...
Minęła właśnie 40. rocznica listu biskupów polskich do biskupów niemieckich „Wybaczamy i prosimy o wybaczenie”. Wydarzenie to przedstawiane jest zazwyczaj jako wyprzedzający swoją epokę akt polityczny, a przecież przebaczenie nie jest kategorią polityczną. To...
Podczas podróży po Europie wielokrotnie zdarzało mi się spotykać młodych ludzi, którzy deklarowali, że co prawda nie wierzą w Boga, ale są chrześcijanami w sensie kulturowym. Jak wygląda takie „kulturowe” chrześcijaństwo, pokazuje eksperyment, który...
Wielki Post to wielki nieobecny współczesnej kultury, nie tylko masowej. Gdyby Piotr Breughel żył dzisiaj, to zapewne nie namalowałby swej Walki postu z karnawałem. Trudno byłoby mu bowiem znaleźć zarówno w realnym życiu, jak i w przestrzeni sy...
W budynku przy ulicy Bonifraterskiej 13 w Warszawie znajduje się niezwykłe mieszkanie. Urządzona w nim została izba pamięci Jerzego Brauna – w czasie II wojny światowej ostatniego przewodniczącego Rady Jedności Narodowej (czyli parlamentu Polskiego Państwa Po...
W wielu badaniach socjologicznych pojawia się zdanie, że młodzież nie ma dzisiaj żadnych autorytetów. Do ich odrzucenia namawia nas zresztą duża część współczesnej kultury, która mówi: bądź niezależny, nie słuchaj innych, bądź wolny. Czy jest to jednak m...
Jeden z najbardziej namiętnych pocałunków XX wieku był dziełem Leonida Breżniewa i Ericha Honeckera. Sowiecki wódz gorąco wpijał się także w usta Wojciecha Jaruzelskiego, Janosa Kadara czy Gustava Husaka. Skąd tak silny żar i uczuciowości ...
Kiedy Diego Maradona w ciężkim stanie trafił do szpitala, pod jego oknami kłębiły się tłumy wielbicieli. Przynieśli flagi, na których widniały napisy: „Bóg istnieje, tylko teraz odpoczywa”, „Cisza, Bóg śpi”, „Diego to gwiazda, która istnieje na ziemi, Bó...
Podczas kolegium redakcyjnego doszło do kłótni. Omawialiśmy właśnie kolejny numer pisma poświęcony tym razem islamowi. Powstała rozbieżność, czy muzułmanie i chrześcijanie czczą tego samego Boga. Czy Bóg Biblii i Bóg Koranu to ta sama osoba? Rafa...
W ułamanej łyżce bez rączki moczą się trzy rodzynki. To kielich, w którym dojrzewa wino. Obok leży metalowe wieczko od konserwy z grudkami pieczywa ulepionymi z białej mąki. To patera z hostią. Mszę trzeba odprawić w myślach, bo ...
Najsłynniejszym na świecie eutanastą jest amerykański anatomopatolog Jack Kevorkian. Kiedyś pewna chora kobieta zwróciła się do niego z prośbą o „dobrą śmierć”. W ostatniej chwili jednak rozmyśliła się i zapragnęła żyć. Nie zważając na jej...
Za naszą wschodnią granicą spędziłem łącznie około czterech lat. Wielokrotnie spotykałem ludzi, którzy doświadczyli na swojej skórze komunistycznych represji za wierność religii chrześcijańskiej. Byli wśród nich więźniowie łagrów i zesłańcy na Sybir. Natrafia...
Pewien znajomy zwrócił mi uwagę, że niemal całe kino hollywoodzkie jest dziś podszyte chrześcijańską symboliką. Według niego najlepszym tego przykładem może być Matrix ze swą historią zbawienia i miejscami takimi, jak Zion, czy bohaterami, jak Neo i ...
Ostatnio coraz głośniej jest o tak zwanych „artystach współczesnych”, których „sztuka” polega na profanowaniu symboli chrześcijańskich. Powodem do sławy tych nowych bohaterów mediów są takie „dzieła”, jak np. zanurzony w urynie krucyfiks, obraz Mary...
