Liturgia krok po kroku
Droga, którą przebył Ignacy z Loyoli w poszukiwaniu i odnajdywaniu Boga, jest ciągłą inspiracją dla jezuitów i bogactwem złożonym w skarbnicy Kościoła. Pozostawił dwa wyraźne znaki, dwie niewielkie książeczki: Ćwiczenia duchowne i Konstytucje Towarzystwa Jezusowego. Pochodząc z wewnętrznego doświadczenia Ignacego, pomagają one odkrywać Boga w życiu.
Z obfitości serca mówią jego usta
Święty Ignacy z Loyoli, decydując się z pierwszymi towarzyszami na wspólne życie, opowiada się przeciwko praktykowaniu modlitwy chórowej. Łączy ich bliskość Jezusa i misja, do której zostają posłani. Rozeznają ją jednak na modlitwie indywidualnej. Dla świętego Ignacego najważniejszy jest rys apostolski. Modlitwa jest narzędziem, które ma wspomagać i sycić, aby
we wszystkim szukać Boga, uwalniając się w miarę możliwości od miłości wszelkich stworzeń, tak by całą miłość przenieść na ich Stwórcę, Jego miłując we wszystkich stworzeniach, a wszystkie stworzenia w Nim według najświętszej i Boskiej Jego woli 1
Doświadczenie modlitewnego spotkania z Bogiem ma być pomocą w odkrywaniu Go pośród codziennego zaangażowania. Wskazuje jednocześnie sposoby, które mają wspomagać nasze poszukiwanie i realizowanie woli Bożej. Należy do nich rachunek sumienia. Jest to modlitwa życia. Pozwala w blasku Bożej łaski oglądać codzienność, wszystkie dary przeżytego dnia oraz własne postępowanie. Rachunek sumienia, który proponuje święty Ignacy, nie ogranicza się tylko do przeglądu swoich grzechów czy zaniedbań, ale jest rewizją dnia.
Ćwiczenia duchowne nie są traktatem ascetycznym, lecz przewodnikiem na drodze rekolekcyjnej. Święty Ignacy pisze:
Pod mianem Ćwiczeń duchownych rozumie się wszelki sposób odprawiania rachunku sumienia, rozmyślania, kontemplacji, modlitwy ustnej i myślnej i inne działania duchowne (…). Albowiem jak przechadzka, marsz i bieg są ćwiczeniami cielesnymi, tak podobnie ćwiczeniami duchownymi nazywa się wszelkie sposoby przygotowania i usposobienia duszy do usunięcia wszystkich uczuć nieuporządkowanych, a po ich usunięciu — do szukania i znalezienia woli Bożej w takim uporządkowaniu swego życia, żeby służyło dla dobra i zbawienia duszy 2
Droga ćwiczeń jest propozycją drogi duchowej, która wiedzie przez umowne cztery tygodnie, wspomaga nasze doświadczenia wewnętrzne, aby je oczyścić i uporządkować. Pragnienie pogłębienia relacji z Bogiem, przeniesienia doświadczeń i objawianych przez Niego wartości do życia codziennego, jest inspiracją, która zaprasza na pustynię rekolekcyjną.
Święty Ignacy proponuje, aby modlitwa integrowała wszystkie wymiary człowieka, obejmowała zarówno ciało, jak i ducha. Zwraca uwagę, aby „wszystkie moje zamiary, decyzje i czyny były skierowane w sposób czysty do służby i chwały Jego Boskiego Majestatu” 3 Człowiek w każdym aspekcie swojego życia powinien dążyć do spotkania z Bogiem, aby w codzienności móc Mu służyć.
Dokąd wiedzie ta droga?
Święty Ignacy z Loyoli sam doświadczył obecności Boga. Nie było to doświadczenie jednorazowe, które przeorientowało jego życie. Przeżył chwile mistycznego spotkania z Bogiem, jednakże był osobą stale poszukującą możliwości wypełnienia Jego woli. Był to proces poszukiwania i znajdowania woli Pana Boga, dokonujący się w sposób szczególny podczas modlitwy.
Nasza codzienność jest nacechowana pośpiechem, skutecznością i wydajnością. Tracimy zdolność przypatrywania się i analizy nie tylko zjawisk fizycznych, doświadczeń świata materialnego, ale również przyglądania się znakom codziennej obecności Boga. Ignacy pragnie uczyć wrażliwości na znaki Boże. Rozeznawanie duchowe to kolejny wielki dar, który przyjął i którym pragnął dzielić się z innymi. Pragnie on uczyć otwartości, wrażliwości duchowej, działania przesiąkniętego kontemplacją Boga, aby pośród codziennej krzątaniny nie tylko dzielić życie na czas spotkania z Bogiem i czas obowiązków, ale czynić z tych dwóch obszarów jedną przestrzeń Bożego działania i osobistej odpowiedzi.
Według świętego Ignacego modlitwa jest czasem spotkania, a jednocześnie refleksji. Medytacja tekstu biblijnego (księga Słowa Bożego) jest konfrontowana z życiem i jego doświadczeniami (księga życia). Ważnym elementem modlitwy ignacjańskiej jest zarówno przygotowanie do medytacji, jak i intymna rozmowa z Bogiem kończąca to medytacyjne spotkanie. „Należy odbyć je tak, jakby przyjaciel mówił do przyjaciela” 4 Ignacy proponuje narzędzie, które każdy indywidualnie dopasowuje do swojej osoby, aby jak najpełniej otworzyć się na łaskę Przewodnika i Nauczyciela Modlitwy — Ducha Świętego.
Promieniować Jego miłością
Spotkanie z Bogiem na modlitwie wiedzie ku przeobrażeniu serca i postawy człowieczej wyrażającej się w pełni miłości Boga. Nie ma to być miłość egzaltowana, ale zakorzeniona w życiu i postępowaniu. Ignacy uważa, że „człowiek po to jest stworzony, aby Boga, Pana naszego, chwalił, czcił i Jemu służył, a przez to zbawił duszę swoją” 5
Modlitwa ma zawsze wymiar misyjny, apostolski. Jest czasem spotkania, który uczy miłości służebnej i roztropnej. Dzięki spotkaniu na modlitwie, postawa w pracy, w domu, na uczelni, ma coraz bardziej się przeobrażać. Ćwiczenia duchowne mają być instrumentem, który pomoże przezwyciężyć samego siebie i porządkować życie. Jak pokazuje doświadczenie pięciu stuleci, jest to narzędzie uczące nie tylko spotykać się z Bogiem, ale także promieniować Jego miłością. Nie bez przyczyny Ojciec Święty w 1982 roku przypomniał rolę tej drogi i jej znaczenie.
Szczególnie skutecznym środkiem dla pełnej odnowy życia duchowego okazały się Ćwiczenia duchowne św. Ignacego, które pozostawiły niezatarty ślad w historii duchowości. Na Ćwiczeniach ukształtowali się pierwsi jezuici i ich następcy, którzy, mając w ręku Ćwiczenia, stali się duchowymi przewodnikami niezliczonej rzeszy wiernych. Pomagali im odkrywać ich powołanie zgodnie z planem Bożym i stawać się bez względu na stan życia prawdziwymi chrześcijanami świadomymi obowiązków 6
Pozostaje tylko i aż moja odpowiedź na zaproszenie, gdyż modlitewny szlak spotkania z Bogiem, który przetarł święty Ignacy z Loyoli, jest drogą dla każdego, kto pragnie kochać i służyć Bogu we wszystkim.
1 Konstytucje Towarzystwa Jezusowego, nr 288.
2 Ćwiczenia duchowne, nr 1.
3 Ibidem, nr 46.
4 Ibidem, nr 54.
5 Ibidem, nr 21.
6 Fragment z przemówienia Jana Pawła II do prowincjałów Towarzystw Jezusowego, 27 lutego 1982 roku.
Oceń