Ilekroć czytam opowieść o wyjściu Izraelitów z Egiptu, niepokoją mnie fragmenty o uporze i zatwardziałości serca faraona. Bardzo dziwią mnie stwierdzenia, że to sam Bóg „uczynił nieustępliwym serce faraona” (Wj 7,3). Czy to oznacza, że Bóg spowodował ten upór? A jeśli tak, to trudno nie wywnioskować z tego, że Bóg arbitralnie skazuje niektórych ludzi na to, by Go odrzucili. Czy nie jest to jakiś tragiczny paradoks? Bóg chce nawrócenia faraona, później nie pozwala mu się nawrócić, wreszcie ma do niego pretensje i karze go za to, że się nie nawrócił. Kłóci mi się to nie tylko z obrazem dobrego Boga, ale i z prostą logiką.
Aby rozwiać przynajmniej niektóre niepokoje związane z lekturą biblijnej opowieści o uporze faraona, powinniśmy przede wszystkim uważnie się przyjrzeć tekstowi natchnionemu. Pobieżna lektura tej części Księgi Wyjścia (Wj 4–14) może bowiem nie ujawnić jej złożoności i niejednoznaczności. Nie powinniśmy zatem przegapić kilku ważnych szczegółów, ponieważ rzucają one światło na tę historię1. Jakie szczegóły mam tu na myśli?
Kto odpowiada za ten upór
1. Mojżesz nie protestował, gdy Bóg ogłaszał swoją wolę: „Gdy będziesz powracał do Egiptu, pamiętaj o władzy czynienia wszelkich cudów, jaką ci dałem do ręki, i okaż ją przed faraonem. Ja zaś uczynię upartym jego serce, tak że nie wypuści ludu” (Wj 4,21). Mojżesz musiał więc zrozumieć, że to polecenie Boga nie oznacza wezwania go do podjęcia bezsensownego zadania: „Idź, spróbuj przekonać faraona, ale to nie ma sensu, bo on i tak ciebie nie usłucha”. Jeśli tak pojąłby znaczenie słów Boga, to – na ile znamy Mojżesza – z pewnością dopytywałby się o prawdziwe znaczenie swojej wyprawy albo nawet protestował przeciwko niej.
2. Analiza językowa wykazuje, że na 20 przypadków występowania czasowników oznaczających upór serca faraona w 10 przypadkach podmiotem jest Bóg, a w 10 faraon lub jego serce. Na przykład w Wj 8,11: „Gdy faraon zauważył, że ustąpił ucisk, serce jego stało się twarde: nie usłuchał Mojżesza i Aarona, jak to Pan zapowiedział”. Mamy więc bardzo wymowne „pół na pół” – w połowie przypadków Bóg czyni serce faraona twardym, w połowie zaś to sam faraon jest za to odpowiedzialny.
3. Jest bardzo znaczące, że Bóg po raz pierwszy ogłasza Mojżeszowi, że „uczyni upartym” (Wj 4,21) czy „nieustępliwym” (Wj 7,3) serce faraona jeszcze przed pojawieniem się pierwszej plagi. Aż do końca szóstej plagi nie pojawia się jednak stwierdzenie „Pan uc
Zostało Ci jeszcze 75% artykułuWykup dostęp do archiwum
- Dostęp do ponad 7000 artykułów
- Dostęp do wszystkich miesięczników starszych niż 6 miesięcy
- Nielimitowane czytanie na stronie www bez pobierania żadnych plików!
Zaloguj się
Oceń