Transplantacje są służbą życiu, która – jak pisze Jan Paweł II – jest obowiązkiem rodzącym się ze świadomości, że i ona stanowi szczególny wyraz kultury życia czerpiącej swoje inspiracje z „Ewangelii życia, stanowiącej integralną część Ewangelii” Jezusa Chrystusa.
Najstarsze przekazy na temat przeszczepiania organów pochodzą z czasów starożytnych, zarówno z kręgu pogańskiego, jak i z chrześcijańskiego. Brak jednak pewnych dowodów, że zabiegi te faktycznie zostały wykonane, można mieć także uzasadnione wątpliwości co do ich pozytywnego rezultatu. Naukowo udokumentowane eksperymenty w tej dziedzinie pochodzą dopiero z XVIII wieku, a ich autorem był John Hunter (1728–1793)1.
Prawdziwy rozwój transplantologii nastąpił w XX wieku. Umożliwił go nie tylko postęp w zakresie chirurgii, ale także anestezjologii, aseptyki i immunosupresji. Najczęstszym przedmiotem zabiegów były początkowo tkanki zewnętrzne oraz nerki. Tkanki te są bowiem łatwo dostępne i proste w swej anatomii. Nerki mają z kolei relatywnie prostą anatomię naczyń, łatwo można ocenić ich pracę, parzyste występowanie czyni je względnie dostępnymi, a brak jednej nerki nie odbiera człowiekowi szans na dalsze życie.
Upowszechnienie się transplantacji obejmujące coraz szersze spektrum tkanek i organów, w tym zwłaszcza wewnętrznych, budziło coraz większe zainteresowanie etyków. Wspomniane trudności i eksperymentalny charakter tych zabiegów rodziły początkowo wątpliwości, zastrzeżenia, a nawet sprzeciwy. Z czasem, wraz z doskonaleniem wiedzy i technik biomedycznych, zmieniła się także ocena przeszczepów, do czego w znacznym stopniu przyczyniło się również stanowisko Magisterium Kościoła.
Papieże zabierają głos
Wstępnych przesłanek zapowiadających stosunek Kościoła do transplantacji można się dopatrzeć już w nauczaniu papieża Piusa XI w encyklice Casti connubii (31.12.1930)2. Wprawdzie dokument ten jest poświęcony małżeństwu, niemniej w ramach problematyki eugenicznej porusza również kwestie dotyczące poszanowania integralności ludzkiego organizmu. Papież podkreśla, że nikomu, w tym również „państwu”, „nie przysługuje żadna bezpośrednia władza nad ciałem podwładnych”3. Stąd uznaje on za niemoralne te ingerencje medyczne, które arbitralnie naruszają integralność człowieka: „Jest to nauką chrześcijańską i także efektem ludzkiego rozumowania, że poszczególny człowiek częściami swego ciała tylko do tych celów rozporządza, do których przez naturę są przeznaczone. Nie można ich niszczyć lub kaleczyć lub w jakiś inny sposób udaremniać naturalnego ich przeznaczenia, chyba że tego wymaga zdrowie całego ciała”4.
Pius XI nie wyklucza więc naruszenia integralności organizmu, jeżeli jest to podyktowane troską o zdrowie i życie pacjenta. Papież ma na myśli usunięcie chorego organu czy tkanki, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie organizmu. Zabieg ten nie może być wtedy traktowany jako naruszający integralność pacjenta, gdyż ze swej istoty nie jest aktem destrukcyjnym, ale zmierza do ocalenia go jako całości5.
Obowiązek poszanowania integralności ludzkiego organizmu wielokrotnie potwierdzał również papież Pius XII. W Przemówieniu do uczestników I Międzynarodowego Kongresu Histopatologii Układu Nerwowego stwierdził on, że „[człowiek] nie jest absolutnym dysponentem siebie samego, swojego ciała i swojego ducha; konsekwentnie nie może [on] dysponować samym sobą w dowolny sposób, według własnego uznania”. Wprost przeciwnie „jest on związany celowością wewnętrzną [organów] ustanowioną przez naturę. […] Ponieważ jest on użytkownikiem, a nie właścicielem, nie ma nieograniczonej władzy przeprowadzania aktów [zabiegów] niszczących lu
Zostało Ci jeszcze 85% artykułuWykup dostęp do archiwum
- Dostęp do ponad 7000 artykułów
- Dostęp do wszystkich miesięczników starszych niż 6 miesięcy
- Nielimitowane czytanie na stronie www bez pobierania żadnych plików!
Zaloguj się
Oceń