ur. 6 września 1954 r. we Wrocławiu, zm. 31 grudnia 2020 r. we Wrocławiu. Polski dominikanin, teolog, filozof, publicysta, badacz, znawca i popularyzator myśli Jana Pawła II oraz katolickiej nauki społecznej, założyciel i prezes Instytutu Tertio Millennio, były Prowincjał Polskiej Prowincji Dominikanów.
Od 1973 roku związany z opozycją demokratyczną, angażował się jako działacz i członek zarządu, a później także wiceprezes wrocławskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Współtwórca i pierwszy redaktor naczelny biuletynu „Solidarność Dolnośląska”, był także dziennikarzem „Tygodnika Solidarność”.
Ukończył Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, uzyskując w 1978 roku tytuł magistra fizyki. W latach 1978-1981 był pracownikiem naukowym w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
W 1981 roku wstąpił do zakonu dominikanów, śluby wieczyste złożył po pięciu latach, a w kolejnym roku przyjął święcenia kapłańskie.
Od początku lat 90. uczestniczył w wielu seminariach i konferencjach międzynarodowych oraz wygłaszał gościnne wykłady na wyższych uczelniach w Polsce, USA, Niemczech, Czechach, Estonii, we Włoszech, na Litwie i Ukrainie.
W 1989 roku tworzył rubrykę religijną „Arka Noego”.
W latach 1990-1995 dyrektor dominikańskiego Wydawnictwa W drodze.
W odpowiedzi na ogłoszeny przez Jana Pawła II list apostolski Tertio Millennio Adveniente (1994) założył Instytut Tertio Millennio (1995).
Od roku 1998 do 2006 przez dwie kadencje piastował urząd prowincjała Polskiej Prowincji Dominikanów.
Został mianowany członkiem Synodu Biskupów Europy oraz konsultorem Papieskiej Rady Iustitia et Pax przez papieża Jana Pawła II. W 2002 r. dołączył do Rady Społecznej Episkopatu Polski.
W latach 2007-2010 był dyrektorem Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku.
Prowadził szereg programów medialnych, należał także do rady programowej „Studium Generale Europa” oraz kwartalnika myśli politycznej „Civitas”. Był jednym z założycieli Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie, a także członkiem rady programowej Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie.
Jest autorem setek artykułów w polskiej oraz zagranicznej prasie oraz wielu książek, spośród których kilka ukazało się nakładem Wydawnictwa W drodze: Dominikanie o ośmiu błogosławieństwach, Ale nam się wydarzyło. O papieżu i Polsce, Kościele i świecie, Kłopot za kłopotem. Katolik w dryfującej Europie, Krzyż się nie chwieje. Medytacje drogi krzyżowej, Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata.
Za działalność w opozycji demokratycznej odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wolności i Solidarności (2015), Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2019). Otrzymał nagrody Polcul Foundation (1981) oraz Freedom Award Atlantic Council (2016). Pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
W ostatnich latach żył i pracował w klasztorze we Wrocławiu. Ojciec Maciej Zięba OP od ponad roku zmagał się z chorobą nowotworową, zmarł w 38 roku profesji zakonnej i 33 – kapłaństwa.
Ojciec Maciej we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników w miesięczniku „W drodze” (2021/02): Maciej Zięba OP 1954-2020.
