Ks. Przemysław Artemiuk - „Szkice o apologii”

W obronie spraw najważniejszych. Szkice o apologii, to zbiór dziesięciu tekstów poświęconych współczesnej obronie chrześcijaństwa i podstawowych wartości, na których została ufundowana zachodnia cywilizacja. W przedkładanych tekstach, przybierających formę esejów, autor zajmuje się wybitnymi intelektualistami (filozofami, teologiami, pisarzami), którzy z powodzeniem – po mistrzowsku – uprawiają nową apologię.

Rozpoczyna od myśli Leszka Kołakowskiego, ukazując jego krytyczną apologię Jezusa. W eseistyce abpa Józefa Życińskiego znajduje uzasadnienie sensu, którego szuka człowiek. Analizując prace Rémiego Brague’a, podkreśla obecną w nich apologię cywilizacji łacińskiej. Wybrane eseje Agnieszki Kołakowskiej traktuje jako obronę rozumu wobec politycznej poprawności i myśli postmodernistycznej, a myśl Chantal Delsol jako konsekwentną apologię człowieka. W pismach trapisty Michała Zioło znajduje obronę obecności Boga w świecie. W bogatej twórczości Wojciecha Wencla, rozciągającej się od poezji po felieton, odkrywa apologię piękna. Życie Andrzeja Kijowskiego interpretuje jako zapis poszukiwania Boga, a w jego Dzienniku dostrzega wyraźne rysy apologii pro vita sua. Do grona współczesnych apologetów, co może zaskakiwać, włącza również żydowskiego pisarza Amosa Oza; jego biografia i twórczość są obrazem zmagań, jakie przez lata toczył z Bogiem. Stawiane przez Oza pytania (o moc Słowa, boskość Jezusa czy znaczenie tradycji religijnych) pozwalają dostrzec w jego pismach niekonfesyjną apologię. Podsumowaniem wątków apologijnych obecnych w literaturze jest ostatni esej – dopełnienie i próba systematyzacji analizowanych apologii.

Fragmenty książki:

Aktualny kontekst decydująco wpływa na przedmiot nowej apologii i go kształtuje. Tradycyjnie definiowano go jako obronę wiary i wartości chrześcijańskich, jednak z perspektywy najnowszych badań takie stwierdzenie jest niewystarczające. Chcąc całościowo spojrzeć na przedmiot nowej apologii, należy go poszerzyć i dostrzec, iż obrona zaczyna się już zdecydowanie wcześniej, w obrębie samej cywilizacji, a jej przestrzenią jest najpierw człowiek. Współczesna apologia staje się zatem obroną jego tożsamości, która wyraża się w pamięci historycznej, odpowiedzialności za swoje czyny, nienaruszalności życia oraz kulturze ukazującej drugą, duchową przestrzeń. Obok zmagania o człowieka, przedmiotem obrony jest naturalnie samo chrześcijaństwo i jego obecność w świecie.

Nowa apologia walczy więc o chrześcijańską duszę, uzasadnia istnienie ewangelicznego katolicyzmu, wykazuje racjonalność chrześcijaństwa oraz szuka przestrzeni dla preewangelizacji. W końcu staje w obronie istotnych treści samej wiary i odpiera zarzuty uderzające w serce chrześcijaństwa. Syntetycznie ujmując przedmiot nowej apologii, możemy stwierdzić, iż chce ona ocalić człowieka, broniąc jego tożsamości, argumentuje za sensem obecności chrześcijaństwa w świecie i, zmagając się z zarzutami przeciwko Chrystusowej wierze, dostarcza racji przemawiających za nią. Realizując własną misję, wychodzi zdecydowanie poza przestrzeń typowo religijną i doskonale porusza się także w „świeckiej” rzeczywistości. W ten sposób staje się nurtem szerszym, ponadkonfesyjnym lub niekonfesyjnym, ale katolicyzm traktuje zawsze jako swoje źródło, życiodajne podłoże pojawiające się w horyzoncie uzasadnienia. Głównym zadaniem nowej apologii pozostaje jednak niezmiennie obrona nadprzyrodzonego charakteru chrześcijańskiego objawienia w aktualnym kontekście, ale również jasne jego rozeznanie. Realizując własną misję, apologia formułuje racje wobec zarzutów pochodzących z zewnątrz (apologia ad extra) oraz szuka niezbędnych argumentów, tak by można było budować własną pewność wiary (apologia ad intra).

O autorze

Przemysław Artemiuk – urodzony w 1974 roku, teolog fundamentalny, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i adiunkt na Wydziale Teologicznym tej uczelni, wykładowca w Wyższym Seminarium Duchownym w Łomży, od 2019 r. przewodniczący Stowarzyszenia Teologów Fundamentalnych w Polsce. Jest autorem monografii i tekstów publicystycznych, redaktorem opracowań naukowych. Zajmuje się teologią i apologetyką, okazjonalnie także tematami związanymi z polityką czy historią Kościoła.