„Czytając tekst literacki, jesteśmy w stanie »widzieć oczami innych«, uzyskując szeroką perspektywę, która poszerza nasze człowieczeństwo. Uaktywnia to w nas empatyczną moc wyobraźni, która jest podstawowym nośnikiem zdolności utożsamiania się z punktem widzenia, kondycją, uczuciami innych, bez których nie ma solidarności, dzielenia się, współczucia, miłosierdzia. Czytając, odkrywamy, że to, co czujemy, jest nie tylko nasze, jest uniwersalne, więc nawet najbardziej opuszczona osoba nie czuje się sama” – czytamy w Liście Ojca Świętego Franciszka o roli literatury w formacji kapłańskiej opublikowanym w lipcu 2024 roku (pkt 34). Idąc tropem papieskiej myśli, spróbujemy opowiedzieć o wybranych zagadnieniach teologicznych za pomocą literatury. Stąd tytuł tego cyklu, który przez najbliższy rok będzie się ukazywał na łamach „W drodze”, a w wersji podcastowej na kanale dominikanie.pl w serwisie Spotify w każdą drugą środę miesiąca. Więcej o cyklu: wdrodze.pl/podcast-dobrze-sie-wierzy-literatura.
W życiu trzeba swoje przemyśleć i przecierpieć, żeby potem ktoś, czytając wiersz, mógł stwierdzić: „To o mnie, to właśnie chciałem powiedzieć”. Na tym polega doświadczenie obcowania z wielką poezją.
Rozmawiają literaturoznawca prof. Ryszard Koziołek i Roman Bielecki OP
Mamy rozmawiać o twórczości Emily Dickinson, dziewiętnastowiecznej poetki, którą obok Walta Whitmana określa się często mianem najbardziej oryginalnej, a nawet najwybitniejszej poetki amerykańskiej. Odkładając na bok rankingi i spekulacje na temat tego, kto lepszy, a kto gorszy, chciałbym zacząć od pytania, dlaczego warto czytać poezję. Do czego ona jest nam potrzebna?
Tak naprawdę wszyscy mówimy językiem poezji, nawet ci, którzy nie przeczytali w życiu żadnego wiersza. W tym rozumieniu, że używamy w naszej mowie codziennej tych samych środków językowych, jakie występują w poezji. Przede wszystkim metafor. Jeśli powiemy, że „wlewamy komuś olej do głowy” albo że czyjeś słowa „głęboko nas zraniły”, to przecież żadne z tych stwierdzeń nie jest dosłowne, a nawet nie odpowiada rzeczywistości. Żaden olej do niczyjej głowy nie wpłynie, a słowo, nawet najgorsze, na szczęście nie rani nas jak nóż.
Jednak nie mówimy, że staramy się kogoś czegoś nauczyć, tylko że wlewamy mu olej do głowy. Dlaczego?
Robimy tak z dwóch powodów. Po pierwsze, języka jest za mało, a świata jest za dużo, nie mówiąc o naszym jednostkowym postrzeganiu tego świata. To znaczy, że nie da się okleić rzeczywistości metkami nazw i wyrażeń. Słowniki nie wystarczają. Musimy kombinować ze słowami. Trochę tak jak z klockami Lego, których jest skończona liczba. Można je układać wedle instrukcji lub w zupełnie dowolny sposób, tworząc nowe i zaskakujące formy.
Po drugie, chodzi o emocje; o możliwość ich wyrażenia językiem, a nie tylko artykulacją i gestami. Kiedy jednak ktoś mówi, że zapadła grobowa cisza albo że ktoś wylał morze łez, stara się przenieść na słowa znaczenie i emocje, których darmo szukać w słownikach. Bo metafora to po grecku przenośnia; a dosłownie: transportowanie. Ministerstwo transportu nazywa się ministerstwem metafory.
To wszystko pięknie brzmi. W takim razie dlaczego ciągle tkwimy w szkolnym szablonie i się zastanawiamy, co poeta miał na myśli?
Wzięło się to ze schematu uniwersyteckiego, który przeniknął do szkół. Na studiach człowiek uczy się analizy i krytycznego podejścia do życia, by znaleźć odpowiedź na pytanie: „O co w tym chodzi?”. Czyli na przyk
Zostało Ci jeszcze 85% artykułuKup miesięcznik W drodze 2025, nr 07, a przeczytasz cały numer
Oceń