Małżeństwa konkordatowe

Małżeństwa konkordatowe

Oferta specjalna -25%

Ewangelia według św. Marka

0 opinie
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 54,90 PLN
Wyczyść

Małżeństwo kanoniczne ze skutkami cywilnymi może być zawarte tylko wtedy, gdy zezwala na to konkordat albo ustawa regulująca stosunki między państwem a Kościołem lub związkiem wyznaniowym. W Polsce zawieranie tego typu małżeństw reguluje w art. 10 Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisany 28 lipca 1993 roku. Po podpisaniu i ratyfikowaniu Konkordatu Sejm został zobligowany (art. 10 ust. 6 Konkordatu) do wprowadzenia koniecznych zmian w ustawodawstwie polskim w celu umożliwienia nupturientom zawierania małżeństw kanonicznych ze skutkami cywilnymi. Tak też się stało. Sejm 24 lipca 1998 roku uchwalił tzw. ustawy okołokonkordatowe zmieniające Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, Ustawę o Aktach Stanu Cywilnego oraz Kodeks Postępowania Cywilnego. Ustawy te wchodzą w życie z dniem 15 listopada 1998 roku.

Zawarcie małżeństwa wyznaniowego

„Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński” głosi nowy art. 1 par. 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Po tak złożonym oświadczeniu nupturienci muszą udać się do Kościoła w celu zawarcia sakramentalnego związku małżeńskiego.

Ale jednocześnie art. 1 w par. 2 mówi, iż „małżeństwo zostaje również zawarte, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu Kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa”. Przepis ten koresponduje z art. 10 ust. 1 Konkordatu, zgodnie z którym małżeństwo kanoniczne od chwili zawarcia wywiera takie skutki, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim. Jednak prawodawca uzależnia wywarcie skutków cywilnoprawnych małżeństwa kanonicznego od spełnienia trzech przesłanek:

  • między nupturientami nie istnieją przeszkody wynikające z prawa polskiego,
  • nupturienci złożą przy zawieraniu małżeństwa kanonicznego zgodne oświadczenia woli dotyczące wywarcia skutków cywilnoprawnych,
  • zawarte małżeństwo kanoniczne zostało wpisane w aktach stanu cywilnego na wniosek przekazany urzędowi stanu cywilnego w terminie pięciu dni od zawarcia małżeństwa.

Zaświadczenie z USC

Aby nupturienci mogli zawrzeć małżeństwo kanoniczne ze skutkami cywilnoprawnymi, pierwszą czynnością, jaką powinni wykonać, rozpoczynając załatwianie formalności związanych ze ślubem, powinno być udanie się do urzędu stanu cywilnego miejsca zamieszkania jednej ze stron (art. 12 ust. 2 w ustawie o aktach stanu cywilnego), aby uzyskać tam zaświadczenie potrzebne do zawarcia małżeństwa kanonicznego ze skutkami cywilnoprawnymi.

Kierownik USC ma obowiązek zbadać, czy między nupturientami nie ma okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim, ma wyjaśnić osobom zamierzającym zawrzeć małżeństwo doniosłość związku małżeńskiego, przepisy regulujące prawa i obowiązki małżonków oraz przepisy o nazwisku małżonków i ich dzieci (art. 3 par. 3 K.R. i O.).

Po pouczeniu, kierownik USC wydaje nupturientom zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa oraz treść i datę złożonych przed nim oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małżonków i ich dzieci (art. 41 par. 1 K.R. i O.).

Tak wystawione zaświadczenie ważne jest przez trzy miesiące od daty jego wydania (art. 41 par. 2 K.R. i O.).

Należy przy tym jednak pamiętać, że Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy w art. 4 postanawia, że małżeństwo przed kierownikiem USC nie może być zawarte przed upływem miesiąca od dnia, kiedy osoby, które zamierzają zawrzeć małżeństwo, złożyły przed kierownikiem USC pisemne zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie tego małżeństwa oraz że kierownik USC może odmówić wydania zezwolenia na zawarcie małżeństwa przed upływem wspomnianego terminu (art. 7, ust. 2, p. 3 w ustawie o aktach stanu cywilnego). Oznacza to, iż nupturienci powinni zgłosić się do USC przynajmniej miesiąc przed planowanym ślubem kościelnym.

Duchowny bez zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa według prawa polskiego, przedstawionego mu przez nupturientów, nie może przyjąć od nich oświadczenia o wstąpieniu w małżeństwo kanoniczne ze skutkami cywilnoprawnymi (art. 8 par. 1 K. R. i O.).

Oświadczenie woli

Samo przedstawienie duchownemu zaświadczenia od kierownika USC o braku przeszkód do zawarcia małżeństwa zgodnie z prawem polskim jeszcze nie wystarczy, by zawrzeć małżeństwo kanoniczne ze skutkami cywilnoprawnymi.

Nupturienci, którzy zgłoszą się do duchownego w celu zawarcia małżeństwa wyznaniowego, na początku muszą być przez niego pouczeni o treści podstawowych przepisów prawa polskiego dotyczących zawarcia małżeństwa i o jego skutkach (art. 62a w ustawie o aktach stanu cywilnego).

Następnie nupturienci, w obecności duchownego, muszą oświadczyć wolę jednoczesnego zawarcia sakramentalnego związku małżeńskiego oraz małżeństwa podlegającego prawu polskiemu (art. 1 par. 2 K.R. i O.). Natomiast duchowny niezwłocznie po złożeniu oświadczeń sporządza zaświadczenie mówiące, że zostały one złożone w jego obecności przy zawarciu sakramentalnego związku małżeńskiego. Zaświadczenie to podpisują: duchowny, małżonkowie i dwaj pełnoletni świadkowie obecni przy złożeniu tych oświadczeń (art. 8 par. 2 K.R. i O.).

Powyższe zaświadczenie wraz z zaświadczeniem sporządzonym przez kierownika USC duchowny przekazuje do urzędu stanu cywilnego przed upływem pięciu dni od zawarcia małżeństwa (art. 8 par. 3 K.R. i O.). Oba dokumenty należy przesłać do USC właściwego ze względu na miejsce zawarcia małżeństwa (art. 12 ust. 3 w ustawie o aktach stanu cywilnego). Doręczenie, o którym mowa, może dokonać się w dwojaki sposób: duchowny sam, w przeciągu pięciu dni, dostarcza do właściwego USC zaświadczenia lub nie przekraczając terminu pięciu dni przesyła je jako list polecony (art. 8 par. 3 K.R. i O.).

Wpisanie zawartego małżeństwa do akt stanu cywilnego

Podstawą wpisania zawartego małżeństwa kanonicznego do akt stanu cywilnego i sporządzenia aktu małżeństwa zawartego przed duchownym ze skutkami cywilnoprawnymi jest nadesłane, w przeciągu pięciu dni od zawarcia małżeństwa, zaświadczenie sporządzone przez kierownika USC, które stwierdza brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa oraz zaświadczenie wystawione przez duchownego, w obecności którego został zawarty sakramentalny związek małżeński.

Gdy dokumenty te dotrą do USC, wówczas, nie później niż w następnym dniu roboczym po dniu, w którym do USC nadeszły dokumenty, sporządzany jest akt małżeństwa. Jako datę zawarcia małżeństwa wpisuje się datę zawarcia ślubu przed duchownym (art. 61a ust. 2 w ustawie o aktach stanu cywilnego).

Po sporządzeniu aktu małżeństwa w USC przekazane dokumenty włącza się do akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego (art. 61a ust. 3 w ustawie o aktach stanu cywilnego) i tym samym zostaje zakończona cała procedura zawarcia małżeństwa kanonicznego ze skutkami cywilnoprawnymi.

Może się jednak zdarzyć, że nie dla wszystkich jest to koniec. Jest bowiem możliwa do zaistnienia sytuacja, w której:

a) Zaświadczenia wysłane do USC, na drodze przesyłki poleconej, nie dotrą do adresata. Wówczas kierownik USC, na wniosek osoby zainteresowanej, ma obowiązek zwrócić się do duchownego o potwierdzenie treści utraconego zaświadczenia oraz dostarczenie dowodu nadania przesyłki. Na tej podstawie kierownik USC ma obowiązek sporządzić akt małżeństwa, ale tylko wtedy, gdy stwierdzi, że zachowany został termin pięciu dni od zawarcia małżeństwa (art. 61a ust. 4 w ustawie o aktach stanu cywilnego).

b) Dokumenty, o których mowa wyżej, zostały przekazane do USC po upływie pięciu dni od zawarcia małżeństwa. W takiej sytuacji kierownik USC jest zmuszony odmówić sporządzenia aktu małżeństwa (art. 61a ust. 5 w ustawie o aktach stanu cywilnego), powiadamiając jednocześnie na piśmie osobę zainteresowaną o przyczynach odmowy (art. 7 ust. 2 in fine w ustawie o aktach stanu cywilnego).

c) Na skutek siły wyższej nie można wysłać zaświadczeń do USC w terminie pięciu dni. Wówczas bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas trwania przeszkody (art. 8 par. 3 K.R i O.). W razie gdyby kierownik USC miał wątpliwości, czy przekroczenie terminu pięciu dni nastąpiło na skutek siły wyższej czy nie, a co za tym idzie odmawiał sporządzenia aktu małżeństwa, zainteresowana strona ma prawo odwołać się w przeciągu 14 dni do sądu rejonowego właściwego ze względu na siedzibę USC (art. 7 ust. 2 in fine w ustawie o aktach stanu cywilnego).

Tak zostały uregulowane formalności, jakie muszą dopełnić nupturienci, aby małżeństwo kanoniczne miało skutki cywilnoprawne.

Małżeństwa konkordatowe
Tomasz Wytrwał OP

urodzony 20 kwietnia 1969 r. w Trzebnicy – dominikanin, mgr teologii PAT, dr prawa kanonicznego UKSW, wykładowca Kolegium Filozoficzno-Teologicznego Dominikanów, przełożony Domu św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Petersburgu, proboszcz parafii św. Katarzyny, sędzia Sądu Metrop...

Produkt dodany do koszyka

Zobacz koszyk Kontynuuj zakupy

Polecane przez W drodze