Gdy kształtowało się systematyczne podejście do opisu ludzkiej moralności, teologię uprawiali prawie wyłącznie mężczyźni żyjący w celibacie. A jeśli ktoś główną dynamikę swojego życia buduje na powstrzymywaniu się od czegoś, to trudno, żeby to „coś” postrzegał pozytywnie.
Rozmawiają ks. Grzegorz Strzelczyk i Tomasz Maćkowiak
Małżeństwo zostało uznane za sakrament bardzo późno, dopiero w XII wieku. Czy to efekt klerykalizmu, niedoceniania życia świeckich?
Raczej nie. Kiedy Kościół pojawił się w życiu chrystianizowanych społeczeństw, małżeństwo jako instytucja już funkcjonowało. Uważano je za coś oczywistego i dobrego. Nie było więc potrzeby, by organizować je na nowo – w przeciwieństwie do pozostałych sakramentów. Bo przecież w społeczeństwach przedchrześcijańskich nie było Eucharystii, prezbiteratu, bierzmowania. A małżeństwo już istniało. Chrystus „podniósł je do godności sakramentu”. Trzeba było zauważyć zmianę w porządku łaski, a nie w porządku zewnętrznym. I uzyskać pewność w tym względzie. To musiało potrwać.
W wykładzie, który słyszałem w internecie, mówi ksiądz o sporze dotyczącym tego, czy małżeństwo zostaje zawarte w momencie wyrażenia woli przez małżonków czy też w momencie pierwszego stosunku seksualnego.
Tak, ten spór przetoczył się przez kościelne nauczanie. Zaczął się w starożytności. Zgodnie z prawem rzymskim, kiedy oboje małżonkowie wyrażali oficjalnie wolę zawarcia małżeństwa, związek ten stawał się faktem. Natomiast w pewnym momencie w Europie pojawiły się ludy germańskie, które miały inną kulturę. Dla nich momentem, w którym małżeństwo uznawano za zawarte, był akt seksualny. Nieraz celebrowano to na przykład w ten sposób, że cała wioska odprowadzała parę do jakiegoś pomieszczenia, a potem para wychodziła już jako mąż i żona.
I wtedy się zaczynało wesele?
Nie, wesele zaczynało się wraz z rozpoczęciem tego korowodu i trwało w trakcie… Kościół ochrzcił ludy, ale one wniosły do Kościoła także swoje obyczaje. Działo się to w czasie, kiedy małżeństwo nie było jeszcze rozpoznane przez Kościół jako sakrament. Trzeba to sobie uświadomić: to nie Kościół dyktował, co uznajemy za małżeństwo, tylko raczej sankcjonował i błogosławił to, co za małżeństwo uznawała dana kultura, nie wtrącając się w to, jak te małżeństwa są zawierane.
Kiedy pojawiło się pytanie o moment zawarcia małżeństwa?
Pytanie o moment zawarcia małżeństwa jest istotne z punktu widzenia ważności. Zajmowały się tym już średniowieczne synody. Sprawa stanęła na ostrzu noża, kiedy się pojawił uniwersytet i tam kanoniści zaczęli zadawać to pytanie, sankcjonując podejście ludów germańskich. Dodajmy, że pytanie to stawiali prawnicy, nie teolodzy.
Dlaczego ksiądz to tak podkreśla?
Bo małżeństwo w średniowieczu było także, głównie dla klas wyższych, narzędziem uprawiania polityki. Należało wiedzieć, kiedy małżeństwo się zaczyna, bo w związku z małżeństwem zawierano też kontrakt, od którego obowiązywania bądź nieobowiązywania zależał los państwa, księstwa, hrabstwa albo przynajmniej dużego majątku możnowładcy. Kolejne synody coraz bardziej regulowały te kwestie. W końcu uniwersytety w Bolonii i w Par
Zostało Ci jeszcze 85% artykułuWykup dostęp do archiwum
- Dostęp do ponad 7000 artykułów
- Dostęp do wszystkich miesięczników starszych niż 6 miesięcy
- Nielimitowane czytanie na stronie www bez pobierania żadnych plików!
Zaloguj się
Oceń